Zəlil sözü aşağılayıcı, hörmətsiz, biçarə, acınacaqlı vəziyyətdə olan şəxsi ifadə edir. Həm də maddi və mənəvi cəhətdən kasıb, zəif və aciz olana aid edilir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Antonimlər:
Xoşbəxt
Zəlil sözünün əsas antonimi xoşbəxtdir. Xoşbəxtlik, insanın həyatından razı qalması, ruhi və fiziki sağlamlığı, rifahı və həyatdan zövq alması ilə əlaqələndirilir. Zəlil insan acınacaqlı vəziyyətdə ikən, xoşbəxt insan tam əksidir - həyatından məmnundur, ehtiyacları ödənilib və özünü təmin hiss edir. Həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda istifadə olunur.
Bəs nə üçün başı salamat və varlı sahibkarlar yoxsul və zəlil adamlara rəhm edirlər? (M.Talıbov)
Sən xoşbəxtsən, mən də üstəlik (Mir Cəlal).
Şərəfli
Zəlil sözünün bir başqa antonimi də şərəflidir. Şərəfli insan ictimai rəydə hörmətə malik, əxlaqlı, namuslu və dəyərlərə sadiq olan şəxsdir. Zəlil insan hörmətsiz və aşağılayıcı vəziyyətdə ikən, şərəfli insan cəmiyyətdə yüksək qiymətləndirilir. Əsasən ədəbiyyat və ictimai həyatda istifadə olunur.
Qüdrətli
Zəlil sözünün bir digər antonimi qüdrətlidir. Qüdrətli sözü güclü, qüvvətli, nüfuzlu mənalarını ifadə edir. Zəlil insan zəif və aciz ikən, qüdrətli insan güclü və nüfuzlu mövqeyə malikdir. Siyasi və sosial kontekstlərdə daha çox istifadə olunur.
Varlı
Zəlil sözünün maddi vəziyyət baxımından antonimi varlıdır. Varlı insan maddi cəhətdən zəngindir, ehtiyacı olan hər şeyə malikdir. Zəlil insan kasıb və yoxsul ikən, varlı insan bol-bərəkət içində yaşayır. Məişət dilində tez-tez istifadə olunur.
Hörmətli
Zəlil sözünün əksini ifadə edən antonimlərdən biri də hörmətlidir. Hörmətli insan cəmiyyətdə hörmətə layiq görülmüş, yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə malik şəxsdir. Zəlil insan hörmətsiz və aşağılanmaqda ikən, hörmətli insan əksinə, cəmiyyətin hörmətini qazanmışdır. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıqda istifadə olunur.