Ziyançılıq - qəsdən və ya ehtiyatsızlıqla başqasına ziyan vurma, zərər yetirmə, xeyirsiz iş görmə hərəkətidir. Bu anlayış həm maddi, həm də mənəvi zərərləri əhatə edir. Kontekstdən asılı olaraq, müxtəlif dərəcələrdə təzahür edə bilər – kiçik bir narahatlıqdan tutmuş, ağır cinayətə qədər.
Antonimlər:
Xeyirxahlıq
Xeyirxahlıq ziyançılığın tam əksidir. Bu, başqalarına kömək etmək, onlara yaxşılıq etmək, ehtiyacı olanlara dəstək olmaq istəyini və hərəkətini əks etdirir. Xeyirxahlıq insanın əxlaqi keyfiyyətlərindən biri kimi qəbul edilir və müxtəlif kontekstlərdə özünü göstərə bilər: məişətdə, ictimai həyatda, ədəbiyyatda və s. Xeyirxahlıq insanı öz mənfəətini yox, başqalarının rifahını düşünməyə təşviq edir. Bu, könüllülük əsasında göstərilən yardım, həyatda gözəl işlər görmək istəyi, dəstəyə ehtiyacı olanlara qayğı ilə yanaşma kimi ifadə olunur.
Bu, ziyançılıqdan başqa bir şey deyildir (S.Rəhimov).
Onun xeyirxahlığı, dünəndən bəri ürəklərində düyün bağlamış qəmi, kədəri büsbütün unutdurmuşdu (M.Hüseyn).
Xeyirxah əməl
Ziyançılığın əks anlayışı kimi "xeyirxah əməl" də işlənə bilər. Bu, nəticəsi başqasına fayda verən, müsbət təsir göstərən hərəkətdir. "Xeyirxahlıq" anlayışından fərqli olaraq, "xeyirxah əməl" daha konkret bir hərəkəti, müəyyən bir işin görülməsini ifadə edir. Məsələn, kimsəyə pul köməyi etmək, xəstəyə qulluq etmək, evsizlərə yemək paylamaq kimi hərəkətlər xeyirxah əməllər sayıla bilər. Həm məişətdə, həm də ictimai həyatda geniş istifadə olunur.
Yaxşılıq
Yaxşılıq anlayışı da ziyançılığın əksidir və başqalarına müsbət təsir göstərən hərəkətləri, davranışları əhatə edir. "Xeyirxahlıq"a bənzəsə də, "yaxşılıq" daha geniş məna kəsb edə bilər. Yaxşılıq, həm maddi, həm də mənəvi yardım ola bilər. Həmçinin, sadəcə olaraq yaxşı davranış, hörmətli münasibət də yaxşılıq kimi qəbul edilə bilər. Ədəbiyyatda, dilçilikdə və gündəlik həyatda tez-tez istifadə olunur.