Böəməx
Mənası: Gəncə, Qazax və Tovuz bölgələrində işlənən bu söz, əsasən kənd təsərrüfatında, xüsusilə suvarmada istifadə olunan bir termindir. Gölləndirmək, suvarma üçün suyun axışını tənzimləmək məqsədilə axar suyun qarşısını kəsmək, bənd çəkmək və ya digər maneələr yaratmaq deməkdir. Sözün kökü, ehtimal ki, "bənd" və ya "əmək" felindən törəmiş ola bilər, suyun qarşısının kəsilməsi ilə əlaqəli bir əməliyyata işarə edir. "Böəməx" yaratmaq, suyun yönünü dəyişmək, axınını yavaşlatmaq və ya tamamilə dayandırmaq üçün inşa edilən müvəqqəti və ya daimi qurğuları da ifadə edə bilər.
Bölgə:
- Gəncə
- Qazax
- Tovuz
Misallar:
- “Əşi, suyun qavağını böəmə, qoy bəriyəlsin (Gəncə)” - Bu misalda “böəmə” sözü suyun axınının maneə ilə dayandırılmasını bildirir.
- “Gedirəm suyun qavağını böəməyə” - Bu misalda isə suyun qarşısını kəsmək, böəməx yaratmaq üçün getmək mənası ifadə olunur.
Qeyd: Sözün fonetik xüsusiyyətləri dialektin xüsusiyyətlərini əks etdirir və standart ədəbi dilə uyğun gəlmir. Sözün mənşəyi və etimologiyası haqqında daha dərin tədqiqatlar aparmaq lazımdır.