Basdıx
Mənası: Basdıx, əsasən Azərbaycanın şimal-qərb bölgələrində, xüsusilə də Quba-Xaçmaz zonasında yayılmış bir yemək növüdür. Adından da göründüyü kimi, yeməyin hazırlanma prosesində əsasən "basmaq", "sıxmaq" hərəkətləri ön plana keçir. Adətən, xəmirin içi ət, göyərti və ya digər içliklərlə doldurulur, sonra isə xüsusi formada basılıb bişirilir. Yeməyin formasına və içliyinə görə müxtəlif növləri mövcuddur. Dəyirmi, düz, oval formalı basdıxlar olur. İçlik isə müxtəlif ola bilər; əsasən ət, kartof, göyərti, pendir, soğan və s. istifadə olunur.
Mənbəyi: Sözün kökündə “bas” feili dayanır. Ədəbi dilimizdə işlənən “-lıq” şəkilçisinin dialekt və şivələrimizdə “-dıx” forması vardır. “Basdıx” sözü, “basılmış”, “sıxılmış” mənasını ifadə edərək yeməyin hazırlanma texnikasını əks etdirir. Bu, sözün qədim köklərə malik olduğunu və uzun illərdir ki, Azərbaycanın qərb bölgələrində istifadə olunduğunu göstərir. Sözün etimologiyası türk dillərindəki “bas-” kökünə dayanır və “sıxmaq”, “əzmək”, “təzyiq etmək” kimi mənaları ehtiva edir. “-dıx” şəkilçisi isə dialektal bir əlavədir və sözə əşya mənası verir.
Regional Xüsusiyyətlər: Basdıx əsasən Azərbaycanın şimal-qərb bölgələrində – Quba, Xaçmaz, Şabran və ətraf rayonlarda məşhurdur. Hər bölgədə hazırlanma üsulu və içlik tərkibi bir-birindən fərqlənə bilər. Məsələn, Quba basdıxı Xaçmaz basdıxından içlik tərkibi və formasına görə fərqlənə bilər. Bu regional fərqlər basdıx reseptinin zənginliyini və uzun tarixini əks etdirir.