Aratlamaq felinin kökü "aratmaq" felindən törəyərək, əsas mənasını "aratmaq" felinin mənasını tamamlayaraq genişləndirir. Əslində "aratmaq" qoymaq, yerləşdirmək mənasını verir. Ancaq "aratlamaq" daha çox məqsədyönlü, sistemli və dəqiq bir yerləşdirmə, düzülmə əməliyyatını ifadə edir. Sadəcə bir şeyi bir yerə qoymaq deyil, həm də onun ətraf mühitlə uyğunluğunu nəzərə alaraq, diqqətlə yerləşdirilməsidir.
Belə ki, bir şeyin aratlanması, onun həm fiziki, həm də məcazi mənada optimal yerə yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. Məsələn, kitabları rəfdə aratlamaq, sadəcə yerləşdirmək deyil, mövzuya, ölçüyə, əlifbaya və ya digər meyarlara əsasən sistemli bir şəkildə düzülməsini ifadə edir. Mütəxəssislər tərəfindən aparılan bir işdə, cihazların aratlaması, onların effektiv işləməsi üçün optimallaşdırılmış yerləşdirməsini göstərir.
Məcazi mənada isə, "aratlamaq" fikirlərin, məlumatların və ya hadisələrin məntiqi ardıcıllıqla təşkil edilməsini, sistemləşdirilməsini ifadə edə bilər. Məsələn, "Müəllim dərsdəki məlumatları şagirdlərə daha yaxşı başa düşmələri üçün aratladı" cümləsində "aratlamaq" məlumatların aydın və məntiqi bir şəkildə təqdim edilməsini bildirir. Bu, qarışıq bir məlumat kütləsini sistemli və anlaşılan bir formaya salmaq mənasını verir.
Yekun olaraq, "aratlamaq" sadəcə bir şeyi bir yerə qoymaqdan daha çox, məqsədyönlü, dəqiq və sistemli bir yerləşdirmə, düzülmə və ya təşkil etmə əməliyyatını ifadə edən zəngin mənalı bir sözdür. Həm fiziki, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilər və kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər.