izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Arilər (cəm, əsli sanskritdən): Tarix və dil elmlərində geniş istifadə olunan bu termin, əsasən Hind-İran dillərini danışan xalqları və onların mədəniyyətlərini ifadə edir. Terminin etimologiyası sanskrit dilindən gəlir və "əsil", "hörmətli", "nəcib" kimi mənaları ehtiva edir. Ancaq bu terminin tarixi istifadəsində müəyyən qarışıqlıqlar və elmi mübahisələr mövcuddur.

Əvvəllər "Ari irq"i adlandırılan bu qrupun vahid bir genetik və ya bioloji kökünə malik olduğu fikri, son illərdə genetik tədqiqatlar nəticəsində şübhə altına alınmışdır. Hal-hazırda "Ari" termini daha çox dil və mədəniyyət birliyini ifadə edir. Bu termin altında bir çox müxtəlif etnik qruplar birləşir və onların arasında geniş genetik müxtəliflik müşahidə olunur.

Arilərin tarixi eramızdan əvvəl ikinci minilliyə qədər uzanır. Hind-İran dillərinin ortaq əcdadından törəmiş dilləri danışan bu qrupların Hind-Avropa dil ailəsinə mənsub olması isə onların qədim Avropa mədəniyyətləri ilə də genetik və mədəni əlaqələri olduğunu göstərir. Arilər tarix boyu müxtəlif imperiyalar qurmuş, zəngin ədəbiyyat, fəlsəfə və dini inanc sistemləri inkişaf etdirmişlər. Məhz onların yaratdıqları əsərlər və mədəniyyətlər bu gün də öz əhəmiyyətini saxlayır.

Qeyd etmək vacibdir ki, "Ari" termininin tarixi istifadəsində, xüsusilə də XIX və XX əsrlərdə, irqi üstünlük ideyaları ilə əlaqələndirilməsi təhlükəli bir yanaşma olub. Bu terminin müasir elmi istifadəsində isə bu cür irqi təfsirə yer yoxdur. "Arilər" termini hazırda daha çox dil, mədəniyyət və tarixi birliyi ifadə etmək üçün istifadə olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz