Nəcib (ər. نجیب - naŷīb) sifət. Bu söz ərəb mənşəli olub, kökü "nəcabət" (نسبة - nasab) sözündəndir ki, bu da əsil-nəsəb, mənşə, soy-kök mənasını verir. Beləliklə, "nəcib" sözünün əsas mənası "əsil-nəsəbli", "soylu", "yüksək əsil-nəsəbə malik" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "əsilli", "soylu", "nəcabətli" kimi təriflərə rast gəlmək mümkündür, lakin bu, sözün bütün imkanlarını əks etdirmir.
Nəcib sözü sadəcə zadəgan ailədən olanları deyil, həm də yüksək əxlaqlı, namuslu, iffətli, xeyirxah və şərəfli insanları ifadə edir. Yəni, sözün əhatə dairəsi bioloji mənşədən kənara çıxaraq mənəvi keyfiyyətləri də əhatə edir. Bir insanın nəcib olması onun sosial vəziyyətindən asılı deyildir. Nəcib bir insan, sadə bir ailədə doğula bilər, lakin öz davranışı, əxlaqı və mənəviyyatı ilə nəcibliyini nümayiş etdirər.
Cümlədə istifadəsinə dair nümunələr:
- O, nəcib bir ailədən gəlirdi.
- Nəcib əməlləri ilə insanları heyran edirdi.
- Onun nəcib qəlbi hər kəsə kömək etməyə həmişə hazır idi.
- Nəcib niyyətləri olan bir insan hər zaman hörmətə layiqdir.
- Nəcib düşüncəli bir insan olmaq hər kəsin arzusudur.
Verilən misalda "Heydər bəy: Amma sizə lazımdır ki, bizim kimi nəcib kimsənələrə bir çörək yolu göstərəs" cümləsində "nəcib" sözü, həm sosial statusu (zadəganlıq), həm də mənəvi keyfiyyətləri (məsələn, ədalətli olmaq, köməyə ehtiyacı olanlara kömək etmək) özündə birləşdirir. Bu kontekstdə, "nəcib kimsənələr" ifadəsi, həm əsil-nəsəbli, həm də yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olan insanlar kimi təsvir olunur.