Arizə (ər. əصل – əsas, kökü olan sözlə əlaqədardır) sözü Azərbaycan dilində köhnə və nadir istifadə olunan bir sözdür. Əsasən yazılı ədəbiyyatda rast gəlinir və müasir dilin sinonimləri ilə əvəz olunmağa meyllidir. Lüğətlərdəki mənalarını daha genişləndirərək, tarixi kontekst və müasir dilə uyğunluğu ilə daha dolğun şəkildə izah edək:
Arizənin birinci mənası "maneə, çətinlik, əngəl" deməkdir. Bu mənada arizə gözlənilməz, qarşısını almaq çətin olan və hər hansı bir işin, prosesin davam etməsinə mane olan bir hadisəni, vəziyyəti ifadə edir. Məsələn, "yolda arizə yarandı, səfər gecikdi" deyərkən, gözlənilməz bir hadisənin (məsələn, yol bağlanması, avtomobil qəzası) səfərə mane olduğu nəzərdə tutulur. Bu mənada "əngəl", "maneə", "çətinlik" sözləri daha çox istifadə olunur.
İkinci mənası isə "hadisə, qəza"dır. Bu zaman arizə, birdən-birə baş verən, gözlənilməz və əksər hallarda mənfi nəticələrə səbəb olan bir hadisəni ifadə edir. "Arizə nəticəsində bina uçdu" kimi bir cümlədə arizə bir qəza, fəlakət kimi başa düşülür. Bu mənada "qəza", "fəlakət", "hadısə" sözləri daha uyğundur.
Üçüncü, daha incə bir mənası isə "arız olan hal, sonradan əmələ gəlmiş hal, nöqsan və s." deməkdir. Bu isə bir şeydə əvvəlcədən olmayan, sonradan əmələ gələn bir qüsuru, çatışmazlığı, problemli vəziyyəti bildirir. Məsələn, bir əsərdəki "arızə" o əsərdə olan bir nöqsana, səhvə işarə edə bilər. Bu mənada "qüsurlar", "nöqsanlar", "problemlər" kimi sözlər daha uyğun gəlir.
Qısaca, "arızə" sözü köhnəlmiş olsa da, müxtəlif kontekstlərdə maneə, hadisə və ya qüsur kimi fərqli mənalarda istifadə oluna bilər. Ancaq müasir Azərbaycan dilində bu sözün yerini daha aydın və dəqiq sinonimləri tutmuşdur.