Uyut
Mənası: İs. Rahatlıq, səliqə, qayda-qanun. Ümumi vəziyyətin, mühitin harmonik və sakit olması vəziyyəti. Həmçinin, əşyaların, sənədlərin və s. düzgün yerləşdirilməsi, nizamlılığı ifadə edə bilər. Məsələn, "Evdə heç bir uyut yoxdur", "İş yerində uyut yaratmaq lazımdır" kimi ifadələrdə istifadə olunur. "Uyut" sözü həm mücərrəd, həm də konkret mənalarda işlədilə bilər. Mücərrəd mənada daxili rahatlığı, konkret mənada isə xarici nizam-intizamı ifadə edir.
Mənbəyi: Rus dilindən (rus. уют) vasitəsilə latış dilindən (latış. uju) keçmişdir. Latış dilindəki "uju" sözü "rahatlıq, səmimiyyət, istilik" mənalarını verir. Rus dilinə keçdikdən sonra mənası genişlənərək "rahatlıq, səliqə, sakitlik, ev rahatlığı" kimi mənaları da əhatə etmişdir. Azərbaycan dilinə də bu mənalarda keçmişdir. Sözün kökü hind-Avropa dillərinə aiddir və qədim məskənlərdəki ocağın, evin istilik və rahatlıq məkanını bildirir.
Misal cümlələr:
- Yeni evimizdə hələ uyut yoxdur, hər şey qarışıqdır.
- O, iş yerində hər şeyi qaydasına saldı, uyut yaratdı.
- Qış gecələri evdəki uyut insana xoş gəlir.