Atəvəliyi (lat. Equisetum) – atquyruğu fəsiləsinə aid olan çoxillik ot bitkisidir. Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə çoxillik bitki kimi təsvir olunsa da, bu bitkinin botanik baxımdan daha zəngin və maraqlı xüsusiyyətləri mövcuddur.
Atəvəliyi, yerüstü gövdəsinin 1,5 metrə qədər uzana bilməsi ilə seçilən, qədim bir bitki növüdür. Onun əsas xüsusiyyəti budaqlanmasının spesifik quruluşundadır. Sərt, silindrik gövdəsi budaqlara bölünür və bu budaqlar həndəsi bir qaydada, dairəvi şəkildə yerləşirlər. Bu görünüşü ona xüsusi bir estetik cazibə bəxş edir.
Atəvəliyinin gövdəsi silisiumla zəngin olduğundan sərt və kobuddur. Bu xüsusiyyət tarixən onun metaldan hazırlanmış əşyaların cilalanmasında istifadəsinə səbəb olmuşdur. Həmçinin, atəvəliyinin müalicəvi xüsusiyyətlərinə dair məlumatlar da mövcuddur. Bəzi mənbələr onun qanaxmanın dayandırılmasında, yaraların sağalmasında və sümük qırılmalarının müalicəsində istifadə edildiyini göstərir. Lakin, bu iddiaların elmi əsasının tam təsdiqi üçün daha çox araşdırma tələb olunur.
Atəvəliyinin müxtəlif növləri mövcuddur və onların yayılma arealı genişdir. Dünyanın bir çox yerində, xüsusilə rütubətli ərazilərdə, bataqlıqlarda və çay kənarlarında rast gəlinir. Onların bəziləri nadir və qorunması vacib olan növlərdir.
Beləliklə, atəvəliyi sadəcə bir çoxillik bitki deyil, zəngin tarixə, maraqlı morfologiyaya və potensial müalicəvi xüsusiyyətlərə malik, tədqiqatlara layiq bir bitki növüdür.