Atqaytaran sözü Azərbaycan dilində iri tikanlı bir ot növünü ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "iri tikanlı ot" kimi təsvir olunsa da, bu bitkinin daha çox maraqlı və zəngin bir təsviri mümkündür. Atqaytaran, əslində, bir neçə bitki növünü əhatə edən ümumi bir addır və bunların çoxu Cirsium cinsinə aiddir. Bu cinsin bitkiləri müxtəlif növlərdə, hündürlükdə və tikanlılıq dərəcəsində ola bilər.
Onların tikanlı sapları, yarpaqları və çiçəkləri diqqət çəkir. Tikanları o qədər möhkəm və itidir ki, həqiqətən də atı geri qaytara biləcək qədər güclüdür – adının mənasını da buradan götürür. Bu sərt tikanlar bitkini heyvanlardan qoruyur. Atqaytaranın çiçəkləri adətən bənövşəyi və ya çəhrayı rəngdə olur və arı və digər həşəratlar üçün əhəmiyyətli qida mənbəyi sayılır.
Tarixən, atqaytarandan müalicəvi məqsədlərlə də istifadə olunub. Ancaq bu istifadənin elmi əsası yoxdur və öz-özünə müalicə etmək təhlükəli ola bilər. Hər hansı bir bitkinin müalicəvi istifadəsi ilə bağlı həkimə müraciət etmək vacibdir. Bəzi mənbələr atqaytaranın yandırılmış külünün müxtəlif xəstəliklərdə istifadə edildiyini qeyd edir, lakin bu məlumatlar təsdiqlənməlidir.
Qısacası, atqaytaran sadəcə "iri tikanlı ot"dan daha çoxdur. O, özünün unikal tikanlı görünüşü, çiçəklənmə dövrü, ətraf mühitə təsiri və tarixi istifadəsi ilə maraqlı bir bitkidir. Hətta bəzən bağlarda dekorativ bitki kimi də yetişdirilir.