izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Atomistik sifəti, qədim Yunanıstanda ortaya çıxan və maddənin bölünməz hissəciklər – atomlar –dan təşkil olunduğunu irəli sürən atomizm fəlsəfi və elmi nəzəriyyəsinə aid olanı bildirir. Bu termin, maddənin təbiətinin ən kiçik, bölünməz vahidlərə – atomlara – söykəndiyini vurğulayır. Atomistik baxış bu atomların müxtəlif formalarda, ölçülərdə və hərəkətlərdə olduğunu, bu xüsusiyyətlərin birləşmələrinin isə maddənin müxtəlif növlərini yaratdığını qəbul edir.

Atomistik nəzəriyyənin tarixi Leucippus və Demokrit kimi qədim Yunan filosoflarına qədər uzanır. Onlar maddənin sonsuza qədər bölünə bilməyəcəyini, ən kiçik hissəciklərin – atomların – mövcud olduğunu iddia edirdilər. Bu fikir, o dövrdə hakim olan dörd element (torpaq, su, hava, od) nəzəriyyəsinə alternativ təklif edirdi. Əsrlər boyu atomizm fəlsəfi bir konsepsiya olaraq qalıb, lakin 19-cu əsrdə kimya və fizikanın inkişafı ilə birlikdə elmi bir əsas qazandı.

Müasir elm, qədim Yunan atomlarının təsəvvüründən daha mürəkkəb bir atom modelinə malikdir. Atom, elektron, proton və neytron kimi subatomik hissəciklərdən ibarətdir. Lakin, “atom” sözünün “bölünməz” mənasını nəzərə alaraq, “atomistik” termini, bir sistemin əsas, ayrılmaz elementlərinin qarşılıqlı əlaqələrinə əsaslanan hər hansı bir yanaşmaya da aid edilə bilər. Məsələn, “atomistik fərdiyyətçilik” kimi bir konsepsiya, cəmiyyətin fərdi şəxslərdən təşkil olunduğunu və onların qarşılıqlı əlaqələrinin cəmiyyətin xüsusiyyətlərini müəyyən etdiyini vurğulayır.

Beləliklə, “atomistik” termini sadəcə elmi bir termin deyil, həm də müxtəlif sahələrdə, maddənin təbiətinin təsvirindən sosial strukturların təhlilinə qədər geniş tətbiq oluna bilən bir metafora kimi də istifadə edilə bilər. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsasında hər zaman sistemin ən kiçik, fundamental vahidlərinin əhəmiyyəti və onların qarşılıqlı təsiri durur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz