Avitaminoz termini, tibbdə qidanın vitaminlərlə yetərsiz təmin olunması nəticəsində yaranan xəstəlik vəziyyətini ifadə edir. Sadəcə "vitamin çatışmazlığı" ifadəsindən daha geniş bir məna kəsb edir, çünki müxtəlif vitaminlərin çatışmazlığı fərqli klinik əlamətlərə və sağlamlıq problemlərinə səbəb olur.
Avitaminozun əsas səbəbi qidalanmada vitaminlərin olmaması və ya yetərsiz miqdarda olmasıdır. Bu, balanslı olmayan pəhriz, məhdud qida seçimi, mədə-bağırsaq xəstəlikləri, bəzi dərmanların istifadəsi, şiddətli qusma və ishal kimi amillərdən qaynaqlana bilər. Həmçinin, bəzi genetik xəstəliklər də orqanizmin vitaminləri effektiv şəkildə mənimsəməsinə mane ola bilər.
Vitamin çatışmazlığının nəticələri vitaminin növündən və çatışmazlığın dərəcəsindən asılı olaraq geniş miqyasda dəyişir. Məsələn, C vitamininin çatışmazlığı skorbut, D vitamininin çatışmazlığı raxit, B1 vitamininin çatışmazlığı beriberi, B12 vitamininin çatışmazlığı isə anemiya kimi ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Hər bir vitaminin spesifik funksiyası olduğundan, onun çatışmazlığı müxtəlif orqan və sistemlərin işinə mənfi təsir göstərir.
Avitaminozun diaqnozu klinik müayinə, fiziki müayinə və qan analizləri ilə qoyulur. Müalicə əsasən vitamin çatışmazlığının aradan qaldırılmasına yönəlir. Bu, balanslı pəhriz, vitamin əlavələri və əsas səbəbin müalicəsi ilə həyata keçirilir. Erkən diaqnoz və müalicə avitaminozun ağır nəticələrindən qorunmağa kömək edir. Ona görə də, müxtəlif vitaminlərin qəbulunun balanslı olmasına diqqət yetirilməlidir.