Ayaqaçma: Azərbaycan etnoqrafiyasında qızın toydan sonra atasının evinə ilk dəfə baş çəkməsi adətinin adıdır. Bu, sadəcə bir ziyarət deyil, dərin mədəni və sosial əhəmiyyətə malik bir ənənədir. Qızın evli həyatına uğurlu bir başlanğıc etdiyini və yeni ailəsinə uyğunlaşdığını göstərmək üçün, həmçinin qohumlarla əlaqələri qorumaq və ailənin birliyini təmin etmək üçün böyük əhəmiyyətə malikdir.
Ayaqaçma mərasimi ümumiyyətlə, toy mərasiminin davamı kimi qəbul edilir və xüsusi bir istiqamətdə həyata keçirilir. Gəlinin gətirdiyi hədiyyələr, əsasən yemək və şirniyyatlar, ata evinə sevgi və hörmətin ifadəsi kimi qəbul olunur. Bu gündə ata-ana və qız arasında səmimi ünsiyyət, qarşılıqlı xoş arzular və gələcəyə dair ümidlər səsləndirilir. Əslində, ayaqaçma, yeni ailənin qurulmasının rəsmi olaraq tamamlanmasını simvollaşdırır.
Mərasim, sadəcə bir ziyarətdən daha çoxdur; bu, bir qədər də gəlinin yeni ailəsindəki yerinin və rolunun təsdiqi kimi də qəbul edilə bilər. Ata-anasının evində qəbul olunma tərzi, onların qızının yeni həyatına münasibətinin əyani göstəricisidir. Bəzən bu ziyarət zamanı gəlinin evli həyatında qarşılaşdığı çətinliklər barədə də danışılır və ailənin dəstəyi və tövsiyələri əldə edilir.
Misalda olduğu kimi, “Məşədi öz qızını və kürəkənini … axşam çörəyinə ayaqaçmaya çağırmışdı” ifadəsi, ayaqaçma adətinin ənənəvi bir şəkildə, ailəvi bir şam yeməyi ilə qeyd olunduğunu göstərir. Bu, qızın yeni ailəsi ilə birlikdə ata evinə xoş gəlmiş olduğunu və ailənin bu birliyə sevindiyini ifadə edir.