Azqanlılıq (Anemiya): Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "çoxlu qan itirmək və ya qanda qırmızı qan cisimciklərinin (hemoqlobinin) azlığı nəticəsində əmələ gələn xəstəlik halı" kimi təsvir edilən azqanlılıq, əslində çox daha mürəkkəb və çoxşaxəli bir tibbi vəziyyətdir. Bu, qanda oksigen daşıyan qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlər) sayının və ya həmin hüceyrələrdə oksigen daşıyan hemoqlobinin miqdarının normal səviyyədən aşağı düşməsi ilə səciyyələnən bir xəstəlikdir.
Azqanlılığın əlamətləri olduqca müxtəlif ola bilər və onun səbəbindən asılıdır. Bunlara yorğunluq, halsızlıq, nəfəs darlığı, başgicəllənmə, solğunluq, ürək döyüntüləri, soyuq əllər və ayaqlar, baş ağrıları və diqqət pozğunluğu daxildir. Bəzi hallarda daha ciddi əlamətlər, məsələn, sinə ağrısı və ya huşsuzluq da müşahidə oluna bilər.
Azqanlılığın səbəbləri çox müxtəlifdir. Bunlara qan itkisi (məsələn, ağır qanaxma, menstruasiya ilə əlaqədar qan itkisi), qırmızı qan hüceyrələrinin çatışmazlığı (məsələn, qırmızı sümük iliyinin pozulması), qırmızı qan hüceyrələrinin məhv olması (məsələn, otoimmun xəstəliklər, qan xəstəlikləri) və B12 vitamini və ya fol turşusunun çatışmazlığı daxildir. Həmçinin, bəzi genetik xəstəliklər də azqanlılığa səbəb ola bilər.
Azqanlılığın diaqnozu tam tibbi müayinə, qan analizləri (tam qan sayımı, hemoqlobin səviyyəsi, retikulosit sayı və s.) və digər müayinələr (məsələn, sümük iliyi biopsiyası) vasitəsilə qoyulur. Müalicə isə azqanlılığın səbəbindən asılıdır və dəmir preparatları, B12 vitamini, fol turşusu, qan köçürmələri və ya digər müalicə üsullarını əhatə edə bilər. Vaxtında və düzgün müalicə azqanlılığın ağırlaşmalarının qarşısını almaq üçün çox vacibdir.
Yekun olaraq, azqanlılıq sadəcə "qan azlığı" deyil, müxtəlif səbəblərdən yaranan və müxtəlif simptomlarla özünü göstərən, hərtərəfli müayinə və müalicə tələb edən mürəkkəb bir tibbi vəziyyətdir. Əgər bu simptomlardan hər hansı birini özünüzdə hiss edirsinizsə, dərhal həkimə müraciət etməlisiniz.