Qanazlığı (Anemiya): Tibbdə qanazlığı, qanda qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlər) sayının azalması və ya həmin hüceyrələrdə oksigen daşıyan hemoqlobinin miqdarının azalması nəticəsində yaranan bir xəstəlik vəziyyətidir. Bu, qanın oksigen daşıma qabiliyyətini azaldır və bədənin müxtəlif orqan və toxumalarına oksigen çatışmazlığına səbəb olur. Nəticədə, insan yorğunluq, halsızlıq, başgicəllənmə, nəfəs darlığı kimi simptomlar yaşaya bilər.
Qanazlığının bir çox səbəbi var. Bunlara aşağıdakılar aiddir:
- Dəmir çatışmazlığı: Dəmir, hemoqlobinin əsas tərkib hissəsidir. Dəmir çatışmazlığı ən çox yayılmış qanazlığı növüdür və əsasən qidalanmada dəmirin az olması, ya da bədənin dəmiri kifayət qədər mənimsəyə bilməməsi ilə bağlıdır.
- B12 vitamini və fol turşusu çatışmazlığı: Bu vitaminlər qırmızı qan hüceyrələrinin əmələ gəlməsi üçün vacibdir. Çatışmazlıq megaloblastik anemiyaya səbəb olur.
- Qırmızı qan hüceyrələrinin məhv olması (hemoliz): Bəzi xəstəliklər və ya dərmanlar qırmızı qan hüceyrələrinin qanda daha tez məhv olmasına səbəb ola bilər.
- Sümük iliyinin pozulması: Sümük iliyi qırmızı qan hüceyrələri istehsal edir. Sümük iliyinin xəstəlikləri, məsələn, lösemi, qırmızı qan hüceyrələri istehsalını azalda bilər.
- Qan itirməsi: Ağır qanaxmalar, məsələn, qastrointestinal qanaxma və ya travma nəticəsində baş verən qan itkisi qanazlığına səbəb ola bilər.
Qanazlığının diaqnozu qan testləri vasitəsilə qoyulur. Müalicə isə qanazlığının səbəbindən asılıdır. Dəmir çatışmazlığı olanlarda dəmir preparatları, B12 vitamini və fol turşusu çatışmazlığında isə bu vitaminlərin əlavələri təyin edilir. Hemoliz və sümük iliyi pozulmaları üçün isə müvafiq müalicələr tətbiq olunur. Ağır hallarda qan köçürülməsi lazım ola bilər. Qanazlığının müalicəsi vaxtında və düzgün aparılmalıdır, əks halda ciddi fəsadlar yarana bilər.
Qanazlığı müxtəlif yaş qruplarında, hətta hamilə qadınlarda da rast gəlinən yaygın bir problemdir. Sağlam qidalanma, dəmir və vitaminlərlə zəngin qidaların qəbul edilməsi qanazlığının qarşısını almaq üçün vacibdir. Hər hansı bir yorğunluq, halsızlıq və ya digər qeyri-adi simptomlar müşahidə edildikdə, həkimə müraciət etmək lazımdır.