izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Balacalaşmaq (f.): Bu feil, həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə olunan geniş mənalı bir sözdür. Əsas mənası "kiçilmək", "xırdalanmaq" və ya "balaca olmaq"dır. Fiziki mənada, bir şeyin həcminin, ölçüsünün azalmasını, kiçilməsini ifadə edir. Məsələn, bir parça quruyarkən balacalaşır, yaxud bir qabdakı su buxarlanaraq balacalaşır. Bu mənada, "balacalaşmaq" "kiçilmək", "incəlmək", "daralmaq" kimi sözlərlə sinonimdir.

Ancaq "balacalaşmaq" sözünün daha maraqlı və zəngin tərəfi onun məcazi mənasındadır. Məcazi mənada, bir şeyin əhəmiyyətinin, qüvvəsinin, təsirinin azalmasını, sönməsini, zəifləməsini ifadə edə bilir. Məsələn, bir qəhrəmanın məğlubiyyətdən sonra "balacalaşması" onun əzminin, ruh halının, hətta nüfuzunun zəifləməsini, kiçilməsini göstərə bilər. Hətta bir ideyanın, bir hərəkatın da təsiri zamanla balacalaşa bilər. Belə hallarda "balacalaşmaq" "sönmək", "zəifləmək", "əhəmiyyətini itirmək" kimi sözlərlə əvəz oluna bilər.

Xəlil Rəhmanın misalında olduğu kimi ("O, azardan sonra lap balacalaşıbdır."), "balacalaşmaq" sözü insanın fiziki və ya ruhi cəhətdən zəifləməsini, inciməsini, dərdə düşməsini də ifadə edir. Bu mənada, söz daha çox emosional və psixoloji bir məna daşıyır. Balacalaşan insan özünü kiçik, qorxulu, əhəmiyyətsiz hiss edir. Ona görə də, bu misalda qeyd olunan “irəliyə çıxmış qarnı” daha çox insanın fiziki həcminin azalmasından deyil, onun ruhi vəziyyətinin, özünə olan inamının itirilməsindən, ümumiyyətlə özünə olan hörmətinin azalmasından irəli gəlir.

Nəticə olaraq, "balacalaşmaq" sözü sadəcə həcmin azalması demək deyil, daha çox bir şeyin zəifləməsini, sönməsini, əhəmiyyətinin itirilməsini ifadə edən çoxcəhətli və ifadəli bir sözdür. Həm fiziki, həm də məcazi mənalarını nəzərə alaraq, onun istifadəsinə diqqət yetirmək mətnə daha zənginlik və dərinlik qatır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz