Basdalanmaq sözü "basılmaq" feli ilə etimoloji əlaqəyə malikdir və əsasən fiziki təzyiq, sıxılma və ya məcbur edilmə mənasını daşıyır. Ancaq sadəcə "basılmaq"ın sinonimi deyil, daha çox kontekstə bağlı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edir.
Birinci mənası, əlbəttə ki, fiziki basılmanın ifadəsidir: bir cismin digər bir cisim tərəfindən sıxılması, əzilməsi və ya üzərinə ağırlıq düşməsi nəticəsində meydana gələn vəziyyət. Məsələn, "Ayağı ağır yükün altında basdalmışdı" cümləsində basdalanmaq fiziki təzyiqə məruz qalmağı bildirir.
İkinci mənada isə basdalanmaq, ruhən və ya emosional olaraq sıxılma, təzyiq altında qalma, çətin bir vəziyyətdə olma mənasını verir. Bu mənada basdalanmaq, insanın özünü aciz hiss etməsi, həddən artıq yük altında qalması, üstünə düşən məsuliyyətdən boğulması kimi halları ifadə edə bilər. Məsələn, "İş yükündən basdalmışdı, hətta yuxuya belə gedə bilmirdi" cümləsi bu mənanı əks etdirir.
Üçüncü, daha incə bir mənada isə basdalanmaq, bir ideyanın, bir həqiqətin insanın şüuruna tədricən və güclü şəkildə təsir etməsini ifadə edə bilər. Bu zaman basdalanmaq, bir şeyin insanın zehnində yer alması, yavaş-yavaş ona hakim olması mənasını qazanır. Məsələn, "Həqiqət onu getdikcə basdalayırdı, artıq yalan danışmağın əhəmiyyətsiz olduğunu anlayırdı" cümləsində bu mənanı müşahidə etmək olar.
Beləliklə, "basdalanmaq" sözü sadəcə fiziki bir hərəkəti deyil, həm də psixoloji və fəlsəfi çalarları olan zəngin məna daşıyan bir sözdür. Kontekstə görə mənası dəyişə bilən bu söz, Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarını genişləndirən maraqlı bir leksik vahiddir.