ƏZILMƏ (əzilmək felindən törəmiş isim). Bir şeyin digər bir şey tərəfindən basılması, sıxılması, məhv edilməsi nəticəsində meydana gələn vəziyyət. Bu, sadəcə fiziki bir proses olmayıb, həm də metaforik mənalarda geniş istifadə olunan bir sözdür.
Fiziki mənada əzilmə, bir cismin digər bir cisim tərəfindən güc tətbiqi nəticəsində formasının dəyişməsi, parçalanması və ya tamamilə məhv edilməsi deməkdir. Məsələn, bir qozun əzilməsi, gil kütləsinin əzilməsi, bir avtomobilin qəzanın təsiri ilə əzilməsi və s. Bu prosesdə həmişə mexaniki qüvvənin tətbiqi əsas rol oynayır. Əzilmənin dərəcəsi tətbiq olunan qüvvənin intensivliyi və əzilən cismin fiziki xüsusiyyətlərindən (möhkəmlik, elastiklik və s.) asılıdır.
Metaforik mənada isə əzilmə daha geniş və çoxşaxəli bir məna kəsb edir. Bu, insanın psixoloji, sosial və ya iqtisadi cəhətdən təzyiq altında qalması, haqsızlığa məruz qalması, hüquqlarının pozulması, azadlığının məhdudlaşdırılması demək ola bilər. Məsələn, "xalq əzilmə altında idi", "onun ədalətsiz rəftar qarşısında ruhu əzilmişdi" kimi ifadələr bu mənanı əks etdirir. Bu halda əzilmə, bir növ məğlubiyyət, acizlik və ümidsizlik hissinin ifadəsidir.
Əzilmə anlayışı həm də siyasi kontekstdə istifadə olunur. Məsələn, bir millətin digər bir millət tərəfindən əzilməsi, bir sinfin digər bir sinif tərəfindən əzilməsi kimi hallar əzilmənin siyasi təzahürlərini göstərir. Bu kontekstdə əzilmə, güc tənqisindən, haqsızlıqdan və istismardan irəli gələn sosial və siyasi problemləri ifadə edir.
Beləliklə, "əzilmə" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və həm fiziki, həm də metaforik mənalarda geniş istifadə olunur. Hər iki halda da əzilmə, bir növ məhviyyət, zərər, təzyiq və ya acizliyin ifadəsidir.