Basqın sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Ən geniş yayılmış mənası gözlənilmədən, qəfil hücum, hücum etmə deməkdir. Bu mənada basqın, düşmən qüvvələrinin, quldurların və ya digər təhlükəli qrupların əraziyə gözlənilmədən hücum etməsini ifadə edir. Misal üçün, "Düşmən gecə basqını etdi" və ya "Quldurlar kəndə basqın ediblər" ifadələrində basqın sözü bu mənada işlənir. Bu, həmçinin sürətli, qəfil və güclü bir təsir yaratmağı da ifadə edə bilər, məsələn, "xəstəliyin basqını" kimi ifadələrdə.
Lakin basqın sözünün daha incə, bəzən isə daha poetik mənaları da mövcuddur. Məsələn, bir hissin, bir duyğunun birdən-birə və güclü şəkildə insanı ələ keçirməsi də basqın kimi ifadə oluna bilər. "Kədər onu birdən-birə, basqın kimi aldı" ifadəsi bunun bariz nümunəsidir. Bu mənada basqın, əvvəlcədən gözlənilməyən, lakin güclü təsiri olan hər hansı bir hadisəni təsvir edir. Bu, təkcə mənfi hisslər üçün deyil, həmçinin müsbət hisslər üçün də istifadə oluna bilər; məsələn, “sevinc onu basqın kimi ələ keçirdi”.
Etimoloji baxımdan basqın sözü "basmaq" felindən törəmişdir. "Basmaq" sözü isə fiziki təzyiq göstərmək, güclə bir yerə yerləşdirmək mənasını verir. Bu mənadan çıxış edərək, basqın sözünün bir növ təzyiq, güclü və qəfil təsir anlamını daşıdığını görə bilərik. Beləliklə, basqın sözü sadəcə hərbi bir əməliyyatı deyil, həm də emosional və ya hətta fizioloji bir hadisəni də ifadə edə bilən çoxşaxəli bir sözdür.
Qısaca, basqın sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin əsasında hər zaman gözlənilməzlik, sürətlilik və güclü təsir anlayışları dayanır. Bu sözün zəngin leksik mənası onu Azərbaycan dilinin ifadəli və rəngarəng sözləri sırasında ön plana çıxarır.