Basmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası, bir cismi digər bir cismin üstünə qoymaq, ona təzyiq etmək, ağırlıq vermək deməkdir. Bu təzyiq nəticəsində cismin formasında, vəziyyətində dəyişiklik yarana, ya da sadəcə olaraq onun hərəkəti məhdudlaşa bilər. Məsələn, qarın ağac budağını basması onun əyilməsinə, qırılmasına səbəb olur. Bu, fiziki bir təzyiqin təsviridir.
Ancaq "basmaq" sözü yalnız fiziki deyil, məcazi mənalarda da işlənir. Mətndəki misalda olduğu kimi, "dizi ilə boğazını basdı" ifadəsi fiziki boğulma hərəkətini bildirməklə yanaşı, hakimiyyət, güc nümayişi və ya məcburiyyət mənasını da ehtiva edir. Beləliklə, "basmaq" sözü həm fiziki gücün, həm də nüfuzun, təzyiqin bir vasitəsi kimi təqdim olunur.
Daha geniş mənada, "basmaq" sözü bir şeyin üstünü örtmək, gizlətmək mənasında da işlədilə bilər. Məsələn, "torpağı basmaq" ifadəsi torpağın üstünü örtməyi, "səsi basmaq" isə səsin eşidilməməsi üçün susdurmağı ifadə edə bilər. Bu isə sözün müxtəlif kontekstlərdə çoxşaxəli mənalar kəsb etdiyini göstərir.
Maraqlı bir nüansı da qeyd etmək lazımdır ki, "basmaq" sözü bəzən emosional vəziyyətləri də ifadə edə bilir. Məsələn, "kədər onu basıb" ifadəsi, kədərin insanı tamamilə əhatə etdiyini, ruh halına hakim olduğunu bildirir. Bu mənada "basmaq" sözü bir hissin insanı tamamilə ələ keçirməsini ifadə edir.
Yekun olaraq, "basmaq" sözü sadə görünən bir fel olmasına baxmayaraq, fiziki təzyiqdən tutmuş emosional vəziyyətlərə, hakimiyyət nümayişindən gizlətməyə qədər müxtəlif mənalarda işlədilən, zəngin bir leksik vahiddir. Onun kontekstdən asılı olaraq dəqiq mənasını müəyyən etmək vacibdir.