Beş (bəzən beşik şəklində də işlənir) sözü Azərbaycan dilində əsasən quru, nazik və tez yanan odun növü üçün işlədilir. Lüğətlərdəki qısa izah, beşin xarakterik xüsusiyyətlərini tam əks etdirmir. Əslində, beş, ağacın incə budaqlarından, quru yarpaqlarından və ya digər bitki qalıqlarından ibarət, tez alışan və qısa müddətli alov verən yanacaq materialıdır.
Beşin əhəmiyyəti əsasən kənd həyatında özünü göstərir. Odun az olan və ya odun qızdırmaq üçün daha böyük parçalara ehtiyac duyulan hallarda, beş tez alışması və başlanğıc alov üçün əlverişli olması ilə seçilir. Sobanın alovlanması, çardağın işıqlandırılması və ya sadəcə kiçik bir yemək bişirilməsi üçün beş ideal yanacaq növü sayılırdı. Xüsusilə qış aylarında və uzun səfərlərdə yanacaq ehtiyacını qarşılamaqda əhəmiyyətli rol oynayırdı.
Beşin keyfiyyəti istifadə olunan ağac növündən, quruluq dərəcəsindən və qırılma formasından asılıdır. Yaxşı qurumuş, nazik və təmiz beş daha sürətli və yüksək alov verir. Tərkibində rütubət olan beş isə daha çox tüstü verir və zəif yandır. Bəzi bölgələrdə beşin hazırlanması xüsusi bir ənənə və bacarıq tələb edir. Ağacın düzgün seçilməsi, qurudulması və doğranması beşin keyfiyyətinə birbaşa təsir edir.
Beləliklə, beş sadəcə "quru, nazik və tez yanan odun" deyil, həm də kənd mədəniyyətinin, həyat tərzinin ayrılmaz bir hissəsi olan, öz tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı bir anlayışdır. Bu günlərdə daha az istifadə olunsa da, beşin rolu tarixi kontekstdə daha yaxşı başa düşülməli və qiymətləndirilməlidir.