Bəndəlik sözü Azərbaycan dilində köhnə bir termin olaraq, əsasən iki əsas mənada işlənir: birincisi, köləlik və ya qulluq mənasında; ikincisi isə, daha geniş mənada qulluqçuluq, nökərlik və ya xidmətçilik kimi başa düşülə bilər.
Birinci məna, sözün kökünə və tarixi kontekstə daha yaxındır. Köhnə dövrlərdə bəndəlik, bir insanın başqasının tam mülkiyyətində olması, onun istəyinə tamamilə tabe olması və onun hər hansı bir işini yerinə yetirmək məcburiyyətində qalması demək idi. Bu, fiziki və hüquqi azadlığın tamamilə məhdudlaşdırılmasını əhatə edirdi.
İkinci məna isə, daha müasir bir kontekstdə işlənir və bir qədər yumşalmış bir məna daşıyır. Bu mənada bəndəlik, bir insanın başqasına hörmətlə yanaşaraq, ona xidmət etməsini, onun tapşırıqlarını yerinə yetirməsini ifadə edir. Bu, məcburi bir əlaqə deyil, daha çox könüllü bir tabeçilik və ya ehtiram ifadəsidir. Misal olaraq, bir nökərin ağasına qarşı olan münasibəti və ya bir qulluqçunun müştərisinə qarşı olan vəzifə borcunu göstərmək olar. Ancaq bu mənada da, həddindən artıq itaətkarlıq və öz istəklərindən imtina etmək kimi mənfi konnotasiyalar da ola bilər.
Sözün "Buyur, ta bəndəlik edim baş ilən; Hər nə qulluğundur cana, xoş gəldin!" misalında, şairin əsərinin əsas mövzusu və kontekstinə görə, həm köləlik, həm də hörmət dolu xidmət mənalarını birgə ehtiva etməsi mümkündür. Bu, şairin ifadə etmək istədiyi hisslərin dərinliyini və mürəkkəbliyini göstərir.
Beləliklə, "bəndəlik" sözünün mənası zaman və kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin əsasında həmişə bir insanın digərinə tabeçiliyi və ya xidməti dayanır.