izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Bıy – Azərbaycan dilindəki bu nida sözü, ifadə etdiyi duyğu və məzmun baxımından olduqca zəngin və çoxşaxəlidir. Sadəcə "nida" kimi tərif etmək onun əsl mahiyyətini tam əks etdirmir. Bıy, söhbətin gedişatına, kontekstinə və nitq iştirakçılarının münasibətlərinə görə, bir çox müxtəlif duyğunu ifadə edə bilir.

Əsasən təəccüb, heyrət, narazılıq və ya təəssüf bildirmək üçün işlədilir. Ancaq bu duyğuların ifadə olunma intensivliyi və xarakteri, sözün intonasiyası, səs tonu və müşayiət olunan jestlər vasitəsilə müəyyən edilir. Məsələn, yumşaq bir tonda deyilən "Bıy" təəccüb və ya təəssüf ifadə edə bilərkən, sərt bir tonda və ya təkrarlanan şəkildə ("Bıy, bıy!") işləndiyi zaman kəskin narazılıq və ya qəzəbi göstərə bilər.

Misal olaraq verilən "Bıy, Şərəfnisə, necə uşaquşaq danışırsan?" cümləsində "bıy" sözü Şahbaz bəyin Şərəfnisənin danışıq tərzinə olan narazılığını ifadə edir. Burada "bıy" sözü həm də müəyyən dərəcədə qınama və ya tənqid mənası daşıyır.

Dilçilik baxımından "bıy" sözü onomatopeya (səs təqlidi) əsasında yaranmış sözlərə aid edilə bilər. Yəni, duyğuların ifadə olunduğu səsin təqlidi ilə meydana gəlmişdir. Bu da onun emosional ifadə gücünü artırır və onu digər nida sözlərindən fərqləndirir. "Bıy" sözü yalnız Azərbaycan dilində deyil, türk dilləri ailəsinə daxil olan digər dillərdə də oxşar mənalarda işlənir.

Beləliklə, "bıy" sadəcə bir nida sözü deyil, zəngin emosional yük daşıyan, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənaları ifadə edə bilən, dilin canlı və ifadəli bir elementidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz