Bonapartizm (Fransızca Bonapartisme, Napoleon Bonapartın adından): Tarixdə, xüsusilə də Fransanın tarixində, inqilabi vəziyyətlərdə yaranan xüsusi bir siyasi sistemdir. Bu sistem əsasən güclü bir mərkəzi hakimiyyətə, xalqın iradəsinin məhdudlaşdırılmasına və hərbi gücə söykənən avtoritar idarəetmə üsuluna əsaslanır.
Bonapartizmin əsas xüsusiyyətlərindən biri də iri burjuaziyanın maraqlarının müdafiəsidir. İnqilabın yaratdığı qarışıqlıq və qeyri-sabitlikdən istifadə edərək, burjuaziya öz hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün hərbi gücdən istifadə edən, xalqın iradəsini isə ikinci plana atan bir liderə – Bonapart tipli bir şəxsiyyətə arxalanır. Bu lider, xalqın həqiqi ehtiyaclarını deyil, əsasən burjuaziyanın maraqlarını təmsil edərək hakimiyyətdə qalır.
Bonapartizm, sadəcə hərbi çevrilişlə hakimiyyətə gəlməkdən daha çoxdur. O, xüsusi bir ideoloji əsaslara, siyasi təcrübələrə və sosial-iqtisadi kontekstlərə malikdir. Hakimiyyəti ələ keçirən lider, tez-tez özünü xalqın xilaskar kimi təqdim edir və milli birliyi gücləndirməyə çalışır. Lakin bu birlik illüziyadan başqa bir şey deyil, çünki əslində güc yalnız liderin əlində cəmlənir və xalqın siyasi iştirakı məhduddur.
Tarixdə Bonapartizmin müxtəlif nümunələri müşahidə edilmişdir. Napoleon Bonapartın Fransada yaratdığı rejim bunun ən məşhur nümunəsidir. Lakin, digər ölkələrdə də, müxtəlif dövrlərdə, oxşar siyasi sistemlərin meydana çıxdığı müşahidə olunmuşdur. Bu sistemlər həm də “Bonapartist rejimlər” və ya “Bonapartist diktaturalar” kimi adlandırılırlar. Bu rejimlərin ümumi xüsusiyyətləri, güclü liderin hərbiyə söykənərək xalqın iradəsini boğması, siyasi azadlıqların məhdudlaşdırılması və burjuaziyanın maraqlarının müdafiəsidir.
Bonapartizm, siyasi elmlərin diqqətini cəlb edən mürəkkəb və çoxşaxəli bir fenomendir. Onun təhlil edilməsi, tarixi proseslərin və siyasi sistemlərin dərk edilməsi üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bonapartizmin tarixi təcrübəsi, avtoritar rejimlərin yaranması və davam etməsi üçün mümkün olan şərtləri anlamağa kömək edir.