izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Brəhmənlik (Sanskritcə: ब्राह्मण dharma) eramızdan əvvəl X-IX əsrlərdə Hindistanda meydana gəlmiş, Vedizmi əvəz edən və hind mədəniyyətinə dərin təsir göstərmiş mürəkkəb bir din və fəlsəfi sistemdir. Sadəcə bir "din" kimi təsnif etmək azlıq edər, çünki Brəhmənlik həm dini etiqadları, həm də sosial quruluşu, etik normaları, fəlsəfi konsepsiyaları özündə birləşdirən geniş bir ideoloji çərçivədir.

Vedizmin əsasən ritual və qurbanlara yönəlmiş qədim ayinlərindən fərqli olaraq, Brəhmənlik daha çox fəlsəfi düşüncəyə əsaslanır. Vedaların müqəddəs mətnlər olaraq qəbul edilməsinə baxmayaraq, onların təfsiri və anlayışı Brəhmənlikdə yeni bir mərhələyə qədəm qoyur. Bu təfsirlər vasitəsilə Brahmanın (aləm və kainatın mənşəyi olan ali varlıq) anlayışı daha da inkişaf etdirilir və Upanişadlar kimi fəlsəfi əsərlər yaranır.

Brəhmənlikdə karma (əməllərin nəticəsi), samsara (doğuş-ölüm dövrəsi), moksha (azadlıq) kimi əsas konsepsiyalar ön plana çıxır. İnsan həyatının məqsədi samsaradan azad olmaq və Brahmana birləşməkdir. Bu azadlığa çatmaq üçün müxtəlif yollar təklif edilir: Jnana yoga (bəşəri bilik yolu ilə), Bhakti yoga (sevgi və ibadət yolu ilə), Karma yoga (əməl yolu ilə) və Raja yoga (meditasiya yolu ilə).

Brəhmənlik sosial quruluşda da özünü göstərir. Kast sistemi (Brahminlər, Kşatriyalar, Vaişyalar, Şudralar) cəmiyyətin təbəqələşməsini müəyyən edir və bu sistem Brəhmənlik dini ilə sıx bağlıdır. Bu sistemin ədalətli və bərabərliyi təmin etməkdən uzaq olduğu və sosial bərabərsizliyə səbəb olduğu qeyd edilməlidir.

Brəhmənlik tarix boyu müxtəlif məktəblərə və qollara bölünüb və inkişaf edib. Hinduizmin əsasını təşkil edən Brəhmənlik, sonrakı əsrlərdə digər dini və fəlsəfi təsirlərlə zənginləşərək müasir Hinduizmin formalaşmasına mühüm töhfə vermişdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz