Buxarpaylayan (is. tex.) - buxar mühərriklərinin silindrlərinə buxarı paylayan avtomatik mexanizmdir. Bu mexanizm, mühərrikin işləmə effektivliyini artırmaq və yanacağın səmərəli istifadəsini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Buxarın paylanması, mühərrikin sürətini və gücünü tənzimləməyə imkan verir, həmçinin silindrlərin bərabər yüklənməsini təmin edir.
Buxarpaylayanın işləmə prinsipi, buxarın təzyiqinin və axınının dəqiq idarə edilməsinə əsaslanır. Müxtəlif tipli buxarpaylayanlar mövcuddur, bunların hər biri müəyyən bir mühərrik növü üçün optimallaşdırılmışdır. Məsələn, sadə buxar mühərriklərində daha sadə bir buxarpaylayan mexanizmi istifadə olunarkən, mürəkkəb və güclü mühərriklər daha mürəkkəb və dəqiq buxarpaylayan sistemləri tələb edir. Bu sistemlər, tez-tez klapanlar, sürüşən qapılar və ya digər mexaniki hissələrdən ibarət olur ki, bunlar buxarın hər bir silindrə lazımi miqdarda və təzyiqdə daxil olmasını təmin edir.
Buxarpaylayanın düzgün işləməsi, buxar mühərrikinin etibarlı və səmərəli işləməsi üçün çox vacibdir. Arızalı və ya səhv tənzimlənmiş bir buxarpaylayan, mühərrikin gücünün azalmasına, yanacağın israfına və hətta mühərrikin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Ona görə də, buxar mühərriklərinin texniki baxımı zamanı buxarpaylayan sisteminin vəziyyətinin yoxlanılması və tənzimlənməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Tarixi baxımdan, buxarpaylayanın ixtirası, buxar mühərriklərinin inkişafında və sənayenin tərəqqisində mühüm rol oynamışdır.
Müasir texnologiyalarda, buxar mühərrikləri geniş yayılmasa da, buxarpaylayan prinsipləri digər avtomatlaşdırılmış sistemlərdə, məsələn, müasir sənaye proseslərində istifadə olunan maye və qaz paylama sistemlərində öz əksini tapır. Bu baxımdan, buxarpaylayanın tədqiqi yalnız tarixi bir maraqdan deyil, həm də müasir texniki biliklər üçün əhəmiyyətli bir mənbədir.