Buta (fars. بوتہ) – Azərbaycan dilində istifadə olunan bir sözdür və fars dilindən mənşəlidir. Əsasən, qızıl və gümüş kimi qiymətli metalların əridilməsi üçün istifadə olunan xüsusi bir qabdır. Bu qablar, adətən, odadavamlı materiallardan, məsələn, gil və ya xüsusi gil növlərindən hazırlanır. Onların formasına və ölçüsünə görə müxtəlif növləri ola bilər.
Buta, sadəcə bir qab deyil, əsrlər boyu zərgərlik sənətinin ayrılmaz bir hissəsi olaraq, metalları təmizləmək və əritmək prosesində mühüm rol oynamışdır. Qızıl və gümüşün əriməsi zamanı yüksək temperatur tələb olunur və buta, bu yüksək temperatura davam gətirən xüsusiyyətləri sayəsində bu proses üçün ideal bir seçim olmuşdur. Buta qablarının hazırlanmasında istifadə olunan gil növü, onun odadavamlılığını və uzunmüddətli istifadəsini təmin edən əsas amildir.
Tarixən, butanın hazırlanması və istifadəsi zərgərlik sənətinin sirlərindən biri hesab olunmuş və nəsildən-nəsil ötürülmüşdür. Hər bir zərgər özünün xüsusi buta qabına sahib olaraq, onu qayğı ilə qoruyub saxlayırdı. Buta, sadəcə bir alət olaraq deyil, həm də zərgərin peşəkarlığının və sənətkarlığının simvolu kimi də qəbul edilirdi.
Müasir dövrdə, texnologiyanın inkişafına baxmayaraq, butanın əhəmiyyəti tamamilə itirilməmişdir. Bəzi zərgərlər, xüsusilə də ənənəvi üsullarla işləyənlər, hələ də butalardan istifadə edərək metalları əridir və təmizləyirlər. Bu, həm ənənəvi üsulun davam etdirilməsinə, həm də əldə edilən məhsulların keyfiyyətinə müsbət təsir göstərir.