izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Büküm sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsasən, bir şeyin bükülərək əmələ gəlmiş formasını, quruluşunu ifadə edir.

Birinci mənası, fiziki bir bükülmə deməkdir. Bu, əsasən toxuculuq və tikişçilik sahələrində rast gəlinən bir anlayışdır. Paltarların, parçaların, ipliklərin və sair əşyaların bükülmüş, qatlanmış hissəsini bildirir. Məsələn, bir paltarda qolun, ətəyin və ya yaxasının bükülmüş hissəsi "büküm" adlana bilər. Bu mənada, "büküm" sözü konkret, görünən bir formaya işarə edir. Bir əşyanın üzərindəki qırışlar, kıvrımlar da bu mənaya daxildir.

İkinci mənası isə bükülmə üsulunu, tərzi ifadə edir. Bu, daha çox metaforik bir məna daşıyır. Məsələn, "dolma bükümü" deyərkən, dolmanın necə bükülüb sarıldığını, onun formasını və hazırlanma texnikasını nəzərdə tuturuq. Bu mənada "büküm", yalnız fiziki formada deyil, həm də prosesdə, üsuldə özünü göstərir. "Saç bükümü", "iynə bükümü" kimi ifadələr də bu mənaya nümunədir - bu ifadələr konkret bir bükülmə formasından daha çox bükülmə üsulunu ifadə edirlər.

Üçüncü, daha geniş mənada isə "büküm" bir şeyin quruluşunda, təşkilatında olan bir dönüş, bir əyrilik kimi də başa düşülə bilər. Bu, daha çox məcazi məna daşıyır və həyatın müxtəlif sahələrində istifadə oluna bilər. Məsələn, bir hadisənin gedişatında gözlənilməz bir dönüş, bir əyrilik "büküm" olaraq təsvir edilə bilər. Hətta ədəbiyyatda bədii əsərin süjet xəttində gözlənilməz bir dönüş də "büküm" adlandırıla bilər.

Misal olaraq verilən cümlədə ("Paltarlarının hamısını usta Ağabala topladı, dolma bükümü sayaq bir fitəyə büküb qoydu sə") "büküm" sözü həm fiziki bükülməni (fitənin bükülməsi), həm də dolmanın xüsusi bükülmə üsulunu (dolma bükümü) ifadə edir. Bu, sözün həm konkret, həm də metaforik mənalarının birlikdə istifadəsinə gözəl bir nümunədir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz