Cəbr (ər. جبر - cabr) sözü Azərbaycan dilində əsasən "zorlama", "zülm" və ya "zorakılıq" mənalarında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "zor" və ya "zor işlətmə" kimi qeyd edilməsinə baxmayaraq, cəbrin mənası daha geniş və çoxqatlıdır. Bu, sadəcə fiziki zor tətbiqini deyil, həmçinin iradənin qırılması, məcburiyyət, haqsızlıq və ədalətsizliyə məruz qalma kimi mənəvi və psixoloji təzyiqləri də əhatə edir.
Tarixi kontekstdə cəbr sözü, xüsusən də ədalətin olmaması və gücün təzyiqi nəticəsində baş verən hadisələri təsvir etmək üçün işlənir. Məsələn, qəddar bir hökmdarın xalq üzərində tətbiq etdiyi zülm, haqsız vergi yükü, ədalətsiz hökmlər və ya insan haqlarının pozulması halları "cəbr" termini ilə ifadə oluna bilər. Bu mənada cəbr, fərdin və ya cəmiyyətin azadlığına və hüquqlarına qarşı yönəlmiş hər hansı bir təzyiq formasını ifadə edir.
Misal olaraq, şeirdəki "fələkin cəbrindən" ifadəsi təsadüfi hadisələrin, taleyin qaçılmazlığı və insan iradəsinin məhdudluğu ilə bağlıdır. Bu, insanın nəzarət edə bilmədiyi qüvvələr tərəfindən məcbur edilməsi, taleyin ədalətsizliyini və ya zülmünü simvolizə edir. Yəni, "cəbr" burada yalnız insan tərəfindən deyil, həm də təbii qüvvələr, tale və ya qismət tərəfindən tətbiq olunan bir zərər kimi başa düşülür.
Beləliklə, cəbr sözü sadə bir zor tətbiqi deyil, daha geniş mənada haqsızlıq, ədalətsizlik, məcburiyyət, zorakılıq və təzyiqin müxtəlif formalarını əhatə edən çoxşaxəli bir anlayışdır. Həm insanlardan, həm də təbiətin qüvvələrindən gələn zülmü ifadə edə bilər.