Cızıqlamaq feli əsasən fiziki bir hərəkəti, səthi cızıqlarla işarələməyi ifadə edir. Yəni, bir şeyin üzərində iti və ya kəskin bir əşya ilə xətlər, cizgilər çəkmək, səthi zədələmək mənasını verir. Bu, sadəcə bir xətt çəkmək qədər sadə ola bilər, və ya daha mürəkkəb, dərin və nəzərəçarpan cızıqlar ola bilər. Materiallar müxtəlif ola bilər: kağız üzərində qələm, divar üzərində dırnaq, ağac üzərində bıçaq və s. Cızıqlamaq həm də qəsdən, həm də qəsdən olmaya bilər – məsələn, təsadüfən bir səthi cızıqlamaq.
Lakin cızıqlamaq sözü məcazi mənada da işlədilir. Bu mənada, "cızıq-qaralamaq" və ya "yazmaq" mənasında işlənir. Bu, yazının səliqəsiz, tələsik, qaba və aydın olmayan şəkildə olduğunu bildirir. Yazı anlaşıqlı olsa da, estetik cəhətdən cəlbedici deyildir, sanki təsadüfi cızıqlar kimi görünür. Bu mənada, "cızıqlamaq" yazının keyfiyyətsiz olduğunu və yazan şəxsin yazıya həddindən artıq əhəmiyyət vermədiyini ifadə edir.
Səlim Zərnişanın misalında istifadə olunan "cızıqlamaq" feli ehtimal ki, məcazi mənasında işlənilib. "Mənim heykəlim, başımın ucalığı balalarımdır, bir də bax bu mürəkkəb..." misrasında şair öz əsərlərini, yaradıcılığını "heykəl" ilə müqayisə edir. "Mürəkkəb" isə yaradıcılıq prosesini və onun nəticəsini simvolizə edir. Beləliklə, burada "cızıqlamaq" şairin yaradıcılıq prosesinin səliqəsiz, təbii və spontan olduğunu ifadə edə bilər; ancaq nəticədə daha dəyərli, daha mükəmməl bir əsər yaradıldığını vurğulayır.