Cızma-qara – Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, səliqəsiz, aydın olmayan, oxunması çətin olan yazılı əsəri ifadə edir. Sadəcə "yazı" deyərkən başa düşülən bir mənadan daha çox, yazının keyfiyyətinin pisliyini, qeyri-dəqiqliyini və oxunmazlığını vurğulayır. Bu termin, yazının özünün forma və görünüşü ilə yanaşı, həm də onun məzmununun qarışıqlığını və anlaşılmazlığını əks etdirə bilər. Bir çox hallarda cızma-qara, tələsik və diqqətsiz yazılmış qeydləri, qaralamağı və ya qarışıq qrafik elementlərin bir araya gəlməsini təsvir etmək üçün işlədilir.
Terminin "cızma" və "qara" komponentləri onun mənasını daha da dəqiqləşdirir. "Cızma" tez, səliqəsiz, xəttlərin qarışıq və aydın olmayan şəkildə çəkilməsini, "qara" isə yazının bulanıqlığını, oxunmazlığını və görünüşünün pisliyini ifadə edir. Beləliklə, "cızma-qara" ifadəsi yazının həm estetik, həm də semantik cəhətdən qənaətbəxş olmamasını bildirir.
Misal olaraq verilən “O, dəftər cildində yazdığı cızma-qaranı Xəlilə uzatdı: – Budur, bax, yazmışam” cümləsində "cızma-qara" sözü yazının oxunmasının çətinliyini və səliqəsizliyini qabarıq şəkildə göstərir. Yazının məzmunundan asılı olmayaraq, onun forma və görünüşünün pis olduğu aydın olur. Bu söz, qeydlərin, qaralamaların və ya tələsik yazılmış məlumatların təsvirində effektiv şəkildə istifadə oluna bilər.
Ümumiyyətlə, "cızma-qara" sözü Azərbaycan dilinin rəngarəng leksikasının parçası olaraq, sadə, lakin ifadəli bir termindir. O, yazının keyfiyyətini dəqiq və anlaşılır şəkildə ifadə etməklə, ədəbi dilə özünəməxsus bir rəng qatır.