izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Cinlətmək sözü Azərbaycan dilində əsasən güclü qəzəb, hiddət və əsəbilik ifadə etmək üçün işlənir. Sadəcə "acığını tutdurmaq"dan daha geniş məna kəsb edir. Bir insanı cinlətmək o deməkdir ki, onu nəzarətsiz hirsə qərq etmək, daxili tarazlığını pozmaq, özündən çıxarmaq, hətta əsəbiliyinə görə gözlənilməz hərəkətlər etməsinə səbəb olmaq.

Bu sözün "icb" mənası, yəni qəzəbləndirmək, acıqlandırmaq, yalnız bir tərəfini əks etdirir. Lakin cinlətmək daha dərin bir psixoloji təsiri ifadə edir. Sadəcə əsəbləşdirməkdən kənara çıxaraq, insanı daxildən sarsıdaraq, emosional dağıntıya doğru aparır. Bu proses qəfil bir partlayış kimi ola bilər, ya da tədricən, davamlı təsirlərin nəticəsində baş verə bilər.

Misalda verilən "Xala: Ay bala, [Yaqut] səni cinlətmək üçün elə deyirdi" cümləsində Yaqutun sözlərinin məqsədinin yalnız qıcıqlandırmaq deyil, daha çox balanın nəzarətini itirməsinə, ciddi əsəbiləşməsinə və hətta səhv hərəkətlər etməsinə səbəb olmaq olduğunu görürük. Beləliklə, "cinlətmək" sözü, çox güclü, hətta manipulyativ bir təsiri ifadə edir.

Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "cin" sözünün mistik çağırışları ilə əlaqədar olması, "cinlətmək" sözünün mənasına əlavə bir qat əlavə edir. Sanki insanın daxilindəki "cin"i, yəni qəzəb və hiddət hisslərini oyadır, onları ələ keçirir və idarəedilməz hala gətirir. Bu da sözün sadəcə leksik mənasından kənara çıxaraq, daha rəmzi və obrazlı bir məna kəsb etməsinə səbəb olur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz