Çaxçax, keçmişdə evlərin qapılarında istifadə olunan, qapını döymək üçün xüsusi hazırlanmış bir alətdir. Bu alət, adətən, qapının səthinə bərkidilmiş dəmir bir toxmaqdan ibarət idi. Toxmağın ölçüsü və forması müxtəlif ola bilsə də, əsas funksiyası qapını açmaq üçün səs çıxarmaq idi.
Çaxçax sadəcə bir metal parçası deyildi; o, həm də ev sahibinin zənginliyini və ya sosial statusunu əks etdirə bilərdi. Bəzi çaxçaxlar nəfis bəzəklərlə, hətta oyma naxışlarla bəzədilirdi. Bu bəzəklər çaxçaxın sadə bir funksiyasından kənara çıxaraq, dekorativ və rəmzi bir əhəmiyyət kəsb edirdi.
Çaxçaxın vurulma səsi, evdə olanların kiminsə qapıda olduğunu bilmələri üçün xüsusi bir siqnal idi. Bu səsin gücü və ritmi müəyyən məlumatlar daşıya bilərdi; məsələn, təcili bir vəziyyət və ya sadəcə ziyarətçi olduğunu göstərə bilərdi. Beləliklə, çaxçax sadə bir texniki vasitə olmaqla yanaşı, ünsiyyət vasitəsi kimi də fəaliyyət göstərirdi.
Müasir dövrdə qapı zəngləri və digər texnoloji vasitələr çaxçaxın yerini tutsa da, o, Azərbaycan mədəni irsinin bir parçası olaraq tarixdə iz qoymuşdur. Ədəbi əsərlərdə, xalq nağıllarında və hətta memarlıq abidələrində çaxçaxın təsvirlərinə rast gəlmək mümkündür. Beləliklə, çaxçax sadəcə bir qapı toxmağı deyil, keçmişin yaşayan bir simvoludur.