izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Çıxdaş sözü Azərbaycan dilində əsasən keyfiyyətsiz, qüsurlu və ya istifadəyə yararsız olan məhsulu, əşyanı və ya materialı ifadə edir. Sadəcə "pis" və ya "keyfiyyətsiz" deməkdən daha çox, çıxdaş sözü məhsulun istehsal prosesində baş vermiş bir nöqsanı, qüsuru və ya zədəni vurğulayır. Bu nöqsan istifadəyə maneə törədə bilər və ya məhsulun tam funksiyasını yerinə yetirməsinə imkan verməyə bilər.

Sözün kökü "çıx-" felindən gəlir və "çıxmaq" (atılmaq, kənar edilmək) mənasını ehtiva edir. Yəni, çıxdaş məhsullar istehsal prosesinin nəticəsi olaraq, qəbul edilməyən, əsas məhsuldan kənar edilən, atılan məhsullardır. "Daş" isə buradaki əlavə kimi, atılmış, istənməyən, əlavə yük mənasını verir. Beləliklə, "çıxdaş" sözü "atılmış, keyfiyyətsiz, qüsurlu məhsul" mənasını daha dəqiq şəkildə ifadə edir. "Brak" sözü ilə sinonim olsa da, çıxdaş daha çox yerli və konkret bir ifadədir.

Çıxdaş anlayışı müxtəlif sahələrdə, məsələn, sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti və s. istifadə oluna bilər. Məsələn, qüsurlu bir parça parça çıxdaş adlandırıla bilər, ya da səhv yığılmış bir mexanizm. Bu sözün istifadəsi, məhsulun istifadəyə yararlı olub-olmamasından asılı olaraq, müəyyən bir iqtisadi və ya texnoloji itkini də göstərir.

Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "çıxdaş" sözü, həmçinin, məcazi mənada, keyfiyyətsiz, faydasız və ya əhəmiyyətsiz insan üçün də istifadə oluna bilər. Bu istifadə üslub baxımından daha az rast gəlinir, ancaq dilin imkanlarını göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz