Çıxmaz: Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "çıxmaz" sözü əsasən "çıxış yolu olmayan, həlli mümkün olmayan vəziyyət, durum" mənasında izah olunur. Lakin bu izah, sözün bütün çalarlarını əhatə etmir. "Çıxmaz" daha geniş mənada, bir çətinliyin, bir maneənin aradan qaldırılmasının mümkün olmadığını, həllinin görünmədiyini bildirir. Bu, sadəcə bir vəziyyətin təsviri deyil, həm də bu vəziyyətin yaradıcısının qəsdən çıxılmaz bir maneə yaratdığını bildirə bilər.
Sözün daha dəqiq mənasını anlamaq üçün kontekstdən istifadə etmək vacibdir. Məsələn, "bu problemin çıxmazı yoxdur" deyərkən, problemin həllinin mümkün olduğunu vurğulayırıq. Lakin "çıxmaz bir vəziyyətə düşdü" cümləsində isə tamamilə fərqli bir məna nəzərdə tutulur: insanın çətin bir durum içərisində qaldığını, həll yolu tapa bilmədiyini bildiririk. Bu, ümidsizliyin, çarəsizliyin ifadəsidir.
Maraqlı bir tərəfi də "çıxmaz" sözünün metaforik istifadəsidir. Məntiqi bir cəhətdən çıxış yolu olmayan bir vəziyyəti təsvir etməklə yanaşı, bir oyun və ya tapmacada da "çıxmaz" anlayışı ilə rastlaşa bilərik. Bu, oyunun sonunda və ya tapmacanın həllində bir maneə, bir əngəl və ya gözlənilməz bir sonluq deməkdir. Bu mənada "çıxmaz" gərginliyi, sürprizi və marağı artıran bir elementə çevrilir.
Ümumiyyətlə, "çıxmaz" sözü sadəcə bir lüğət mənasından daha çoxdur. O, bir vəziyyətin, durumun, hətta bir oyunun mahiyyətini ifadə edən, həm də duyğu və emosiyaları əks etdirən bir söz olaraq qarşımıza çıxır. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və bu dəyişikliklər sözün zənginliyini və ifadə imkanlarını daha da artırır.