Çıqqıltı sözü Azərbaycan dilində xırda, incə, sürtünməli səslər üçün istifadə olunan bir sözdür. Bu səs, adətən, kiçik cisimlərin bir-birinə sürtülməsi, toqquşması və ya sürətlə hərəkət etməsindən yaranır. Məlumatlı lüğətlərdə sadəcə "saat işlərkən və ya xırda şeylər bir-birinə toxunarkən çıxan səs" olaraq izah olunsa da, çıqqıltının daha çox nüanslı mənaları var.
Məsələn, saatın mexanizminin incə dişlilərinin bir-birinə dəyərək çıxardığı səs, təsbeh dənələrinin barmaqlar arasında sürüşərək yaratdığı xırıltılı səs, quru yarpaqların küləkdə səpələnməsi zamanı çıxardığı xışıltılı səs, ya da kiçik qurbağaların suyun səthində tullanması zamanı eşidilən zəif səs – bunların hamısı "çıqqıltı" sözü ilə ifadə oluna bilər. Sözün mənası, səsin intensivliyindən və yaratdığı ümumi təəssüratdan asılı olaraq dəyişə bilir; həm sakit, incə, həm də bir qədər kəskin və nəzərəçarpan səsləri ifadə edə bilir.
Verilən nümunədə ("Mollayev yenə təsbehini çıqqıltı ilə çevirməyə başladı") çıqqıltı, təsbeh dənələrinin barmaqlar arasında sürüşməsi zamanı çıxardığı səssiz, ritmik bir səsi ifadə edir. Bu, həm də Mollayevin hərəkətinin yavaş və düşüncəli olduğunu, öz daxili aləminə qapıldığını göstərən bir əlavə təfərrüatdır. Yəni, "çıqqıltı" sadəcə bir səs təsviri deyil, həm də hadisənin atmosferini, şəxsin əhvalını və hərəkətinin xüsusiyyətlərini əks etdirən bir vasitə kimi istifadə oluna bilir.
Qısaca, "çıqqıltı" sözü, dəqiq və konkret bir səs təsvirindən daha çox, müxtəlif xırda səslərin ümumiləşdirilmiş bir ifadəsidir; özündə həm sakitliyi, həm də bir qədər nəzərəçarpanlığı əks etdirən, ədəbi mətnlərdə əlavə məna və rəng qatmaq üçün istifadə oluna bilən rəngarəng bir sözdür.