Çırtlamaq feli, səs-küyün müşayiət etdiyi qırılma, parçalanma və ya açılma hərəkətlərini ifadə edir. Bu hərəkət, bir obyektə tətbiq olunan qüvvənin nəticəsidir və obyektin sərtliyindən, qüvvənin şiddətindən asılı olaraq müxtəlif səviyyələrdə baş verə bilər.
Birinci mənasında çırtlamaq, əsasən sərt və bərk materialların – qabıq, sümük, fıstıq kimi şeylərin – dişlə bərk basılaraq parçalanması, xırdalanması və ya sındırılması deməkdir. Bu prosesdə kəskin, səs-küylü bir səs yaranır. Məsələn, "fındıq çırtlamaq" deyəndə, fındığın qabığının dişlə qırılıb içərisinin çıxarılmasını nəzərdə tuturuq. Bu proses sadəcə dişlərlə deyil, həmçinin digər alətlərlə də həyata keçirilə bilər. Çırtlamaq hərəkətinin nəticəsi obyektin tam parçalanması, ya da yalnız bir qismının sındırılması ola bilər.
İkinci mənasında isə çırtlamaq, bitki və ya çiçəyin açılma prosesini təsvir edir. Bu, daha yumşaq, daha poetik bir məna daşıyır. Bitki və ya çiçək qönçəsindəki təzyiqin artması nəticəsində qönçə açılır və bu proses "çırtlamaq" kimi təsvir edilir. Bu zaman bir səs eşidilməsə də, açılma hərəkətinin qəfil və sürətli olması, eləcə də gözə görünən bir qırılma və ya parçalanma olmasa da, məna baxımından bu hərəkətin çırtlamaqla oxşarlığını vurğulayır. Bu mənada, "çiçək çırtlamağa başladı" ifadəsi, çiçəyin açılmağa hazırlaşdığını və prosesin sürətlə baş verəcəyini bildirir.
Beləliklə, "çırtlamaq" feli, həm konkret, həm də metaforik mənalarda istifadə oluna bilən, səs-küy və qəfil hərəkəti ifadə edən rəngarəng bir sözdür.