Çökəlik: Azərbaycan dilinin zəngin təbiət leksikasından olan "çökəlik" sözü, sadəcə "çoxlu çökə ağaclarının bitdiyi yer" mənasından daha çox şeyi ifadə edir. Bu termin, əslində, özünəməxsus bir ekosistemi, xüsusi relyefi və biomüxtəlifliyi əks etdirir.
Coğrafi baxımdan çökəliklər, adətən, su hövzələrinin (çaylar, göllər) yaxınlığında, rütubətli, bataqlıqlaşmış torpaqlarda əmələ gəlir. Çökə ağaclarının bu ərazilərdə üstünlük təşkil etməsi, torpağın xüsusiyyətləri, su rejiminin xarakteri və mikroiqlimin təsiri ilə bağlıdır. Yəni, "çökəlik" anlayışı sadəcə bir bitki örtüyündən deyil, müəyyən ekoloji şəraitlərin yaratdığı kompleks bir landşaftdan bəhs edir.
Çökə ağaclarının sıx bitməsi, həm də bu ərazilərin faunası üçün əlverişli yaşayış mühiti yaradır. Müxtəlif quş növləri, suda-quruda yaşayanlar və digər heyvanlar üçün sığınacaq və qida mənbəyi rolunu oynayır. Beləliklə, çökəliklər, bioloji müxtəlifliyin qorunması baxımından da əhəmiyyətli ərazilərdir.
Tarixi və mədəni aspektə toxunsaq, çökəliklər bəzi regionlarda əhalinin həyat tərzinə, məişət mədəniyyətinə, hətta adət-ənənələrinə də təsir göstərib. Misal üçün, çökə ağacından istifadə edilməsi, bu ərazilərin sakinlərinin sənətkarlığında və tikintisində öz əksini tapıb. Ona görə də, "çökəlik" sadəcə bir coğrafi termin deyil, həm də mədəni-tarixi kontekstdə dəyərləndirilməli olan bir anlayışdır.
Nəticə olaraq, "çökəlik" sözünün mənası, sadəcə bir bitki örtüyündən daha çox bir ekosistemin, bir landşaftın, bir mədəniyyətin təcəssümüdür. Bu sözün arxasında gizlənən zəngin məlumatlar, təbiətin gözəlliyini və insan həyatı ilə əlaqəsini daha dərindən anlamağa imkan verir.