Çulğanmaq felinin əsas mənası gizlənmək, bürünmək, özünü qaranlığa və ya digər bir şeyə qapanmaqdır. Lüğətlərdəki "bürünmək" və "qapanmaq" ifadələri çulğanmanın ümumi mənasını əks etdirir, ancaq onun daha dəqiq, incə nüanslarını tam əhatə etmir. Çulğanmaq sadəcə gizlənmək deyil, daha çox özünü tamamilə bir şeyə qovuşdurmaq, ətraf mühitlə bir olmaq, görünməz olmaq istəyini ifadə edir. Bu, fəal bir gizlənməkdən fərqli olaraq, passifləşmə, təslim olma, özünü ətrafın qoynuna atma kimi təsəvvür edilə bilər.
Məsələn, "qaranlığa çulğalanmış evlər" ifadəsi evlərin sadəcə qaranlıqda olmasını deyil, qaranlığın içində itib-batmış, sanki qaranlıqla birləşmiş halda olmasını göstərir. Bu, qaranlığın evlərə hakim olduğunu, onları özünə hopdurduğunu və görünməzliyə qərq etdiyini ifadə edən poetik və təsviri bir ifadədir. "Dürtülmək" mənası isə ehtimal ki, çulğanmanın baş vermə səbəbini, yəni bir şeydən qorunma, təhlükədən qaçma istəyini bildirir; özünü qorumaq üçün bir şeyə sığınıb dürtülmə, gizlənmək.
Beləliklə, "çulğanmaq" sözü sadəcə fiziki gizlənmədən daha çox emosional və psixoloji bir halın ifadəsidir. Qaranlığa, soyuğa, təklikə və ya başqa bir mənfi təsirin içərisinə tamamilə batmaq, özünü ona qovuşdurmaq mənasını da ehtiva edir. Bu mənada "çulğanmaq" sözü Azərbaycan dilinin zəngin ifadə vasitələrinin gözəl bir nümunəsidir, çünki sadə bir hərəkəti dərin bir emosional vəziyyətə bağlayır.
Misal olaraq, "Qaranlığa çulğalanmış bir çox evlərin sahibləri hələ tarladan qayıtmamışdılar" cümləsində evlərin qaranlıqda sanki görünməz olması ilə yanaşı, sahiblərinin də bir növ qaranlıq və təhlükəli bir mühitdə gizlənməyə məcbur qalması fikri ifadə olunur. Bu cümle çulğanmağın həm fiziki, həm də metaforik mənalarını bir arada göstərir.