D hərfi Azərbaycan əlifbasının beşinci hərfi olaraq, latın əlifbasının eyni adlı hərfinin qrafik təsvirini özündə əks etdirir. Sözün əslində, yazılış formasının sadəliyinə baxmayaraq, bu hərfin fonetik tələffüzü və dilçilik baxımından rolu olduqca əhəmiyyətlidir.
Əlifbanın tərkib hissəsi kimi, D hərfi minlərlə sözün təməlini təşkil edir və onların mənasının dəqiq çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Həm saitlərlə, həm də samitlərlə birləşərək, müxtəlif səslənmələr yaradır və sözlərin fonetik strukturuna müxtəliflik gətirir. Beləliklə, dilin səs sisteminin zənginliyini və dəqiqliyini təmin edir.
Maraqlıdır ki, D hərfinin işlədilməsi sadecə sözlərin qurulmasında deyil, həmçinin onların qrammatik formalarının əmələ gəlməsində də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, felin zaman, şəxs və növ kimi qrammatik əlamətlərinin ifadəsində D hərfi və onun əmələ gətirdiyi morfemlər əsas rol oynayır. Dil tarixi baxımından da D hərfinin inkişafı və istifadəsinin tədqiqi Azərbaycan dilinin tarixi inkişafının öyrənilməsi üçün dəyərli məlumatlar verir.
Qısacası, Azərbaycan əlifbasının sadə görünən beşinci hərfi olan D, dil sistemindəki əhəmiyyəti nəzərə alındıqda, həm fonetik, həm də qrammatik cəhətdən zəngin və mühüm bir elementdir. Onun sadəliyinə baxmayaraq, daha dərin araşdırmalar, bu hərfin dilin strukturundakı gerçək yerini və əhəmiyyətini daha aydın şəkildə ortaya qoyar.