Damdabaca: Azərbaycan mifologiyasında uşaqları itaətkar etmək, onları yaramazlıqdan çəkindirmək üçün istifadə olunan xüsusi bir mövhumdur. Sözün özü "dam" və "baca" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib və bu iki elementin birləşməsi qeyri-adi bir təsəvvür yaradır. Əslində damdabaca konkret bir varlıq deyil, uşaq beyninə qorxu hissi aşılamaq üçün yaradılmış xəyalidir.
Bu mövhumun mahiyyəti müxtəlifdir. Bəzi əfsanələrdə damdabaca pis ruhların, cinlərin və ya digər qeyri-adi varlıqların yaşadığı, uşaqları gözətdiyi və yaramazlıq edənləri cəzalandırdığı deyilir. Digər versiyalarda isə damdabaca daha çox qaranlıq və sirli bir məxluq kimi təsvir edilir, yalnız gecələr görünür və uşaqları qorxudaraq itaət etmələrini təmin edir. Bu təsvirlərin dəyişkənliyi, mövhumun regiondan regiona, ailədən ailəyə necə fərqli şəkildə qavranıldığını göstərir.
Damdabaca mövhumunun əsas funksiyası uşaqları qorxutmaq olsa da, eyni zamanda onlara müəyyən qaydalar və davranış normaları öyrətmək məqsədi də daşıyır. Uşaqların yaramazlıq etməməsi üçün əsas arqument kimi istifadə olunan damdabaca, nəzarət mexanizminin simvolu olaraq da qəbul edilə bilər. Bu baxımdan, damdabaca yalnız bir qorxu hekayəsi deyil, həm də uşaq tərbiyəsində istifadə olunan bir vasitə, bir sosial tənzimləmə mexanizmidir.
Maraqlıdır ki, damdabacanı təsvir edən hekayələr hər zaman dəhşətli və qorxulu deyil. Bəzən, damdabacanı mülayim, hətta əyləncəli bir varlıq kimi təsvir edən hekayələrə də rast gəlmək olar. Bu, uşaqların yaşına və qavrama səviyyəsinə uyğunlaşdırılmış yanaşmanın olduğunu göstərir. Beləliklə, damdabaca mövhumu Azərbaycan mədəniyyətinin zəngin folklorunun bir parçası olaraq, uşaqların tərbiyəsi və sosial nəzarət mexanizmlərinin maraqlı bir nümunəsini təqdim edir.