Dartaylamaq (köhnə, məhdud mənada): Neft quyularından neft çıxarmağın köhnə və spesifik bir üsuludur. Bu üsul, əsasən, əl ilə və ya sadə mexaniki vasitələrlə quyudan neftin dartayla çıxarılmasını əhatə edirdi. "Dartaylamaq" sözü özündə həm neft çıxarma prosesini, həm də bu prosesdə istifadə olunan aləti (dartayı) əks etdirir.
Tarixi baxımdan, neft sənayesinin ilk mərhələlərində dartaylamaq əsas neft hasilatı üsulu idi. Texnologiyanın inkişafından əvvəl, neft quyularından neft çıxarmaq üçün yalnız əl əməyi və sadə mexanizmlər mövcud idi. Dartayla neftin quyudan çıxarılması uzun və əmək tələb edən bir proses idi, məhsuldarlığı isə olduqca aşağı idi.
"Dartay" özü də maraqlı bir termindir. Ehtimal ki, neftin quyudan "dartılaraq" çıxarılmasını əks etdirən bir söz olaraq meydana gəlmişdir. Bu terminin ətraflı etimologiyası tədqiqata ehtiyac duyur, lakin əsas mənası açıq şəkildə neft hasilatı kontekstində istifadə olunan bir alət olduğunu göstərir. Dartayın quruluşu və materialı haqqında məlumatlar tarixi mənbələrdən əldə edilə bilər.
Müasir neft sənayesində dartaylamaq üsulu öz aktuallığını itirmişdir. Daha səmərəli və yüksək məhsuldarlığa malik neft hasilatı texnologiyaları dartaylamaq üsulunu tarixin səhifələrinə köçürmüşdür. Lakin bu termin Azərbaycan dilinin tarixi leksikasında öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır və neft sənayesinin inkişaf tarixinin əyani bir nümunəsidir.