Jelonkaçı sözü köhnəlmiş bir termin olub, Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafının ilkin mərhələlərində istifadə olunurdu. Bu termin, əsasən, əl ilə işlədilən jelonka adlı vasitə ilə quyulardan neft çıxaran fəhlələri ifadə edirdi.
Jelonka, sadə bir mexaniki qurğu olaraq, uzun bir ipə bağlanmış, neftin qaldırılması üçün nəzərdə tutulmuş bir növ kovadan ibarət idi. Jelonkaçılar bu ağır və əmək tələb edən işi əlləri ilə yerinə yetirir, quyudan jelonkanı çəkərək neft hasil edirdilər. Bu, olduqca zəhmətkeş və riskli bir iş idi, çünki həm quyuların dərinliyi, həm də jelonkanın ağırlığı ciddi fiziki güc tələb edirdi. Həmçinin, təhlükəsizlik tədbirlərinin məhdudluğu səbəbindən işçilər müxtəlif qəzalara məruz qalma riski ilə üzləşirdilər.
Jelonkaçıların əməyi, Azərbaycanın neft sənayesinin formalaşmasında və inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Onların ağır əməyi sayəsində ölkənin neft ehtiyatları aşkar edilmiş və istifadəyə verilmişdir. Bu peşə, texnologiyanın inkişafı ilə öz əhəmiyyətini itirsə də, Azərbaycan neft tarixinin ayrılmaz bir parçası olaraq qalır və jelonkaçıların əməyi həmişə yad edilməlidir. Bu söz, həm də o dövrün ağır iş şərtlərini və sadə texnologiyalarla əldə edilən nailiyyətləri əks etdirir.
Beləliklə, jelonkaçı termini sadəcə bir peşə adı deyil, tarixi bir kontekstdə əmək, səbr, və mübarizənin simvoludur. Bu sözü eşidəndə Azərbaycanın neft sənayesinin şərəfli keçmişini və o dövrün igid fəhlələrini xatırlamaq lazımdır.