Darvaza sözü Azərbaycan dilində əsasən geniş, nəqliyyat vasitələrinin rahatlıqla keçməsi üçün nəzərdə tutulmuş böyük həyət qapısı mənasını verir. Bu, sadəcə bir qapı deyil, daha çox bir giriş, bir keçid, bir sərhəddir. Həyətin, bağın, sarayın və ya hətta bir şəhərin əsas giriş qapısı olaraq xidmət edir. Köhnə memarlıq nümunələrində darvazaların həcmi, bəzəyi və möhkəmliyi onun əhəmiyyətini daha da vurğulayır.
Darvazanın mənası "alaqapı" ilə sinonimdir, lakin "alaqapı" daha çox kənd mənzərələrinə aid olsa da, "darvaza" daha geniş məna daşıyır. "Alaqapı" sadə bir taxta qapı təsəvvürü yaradır, halbuki "darvaza" daha möhtəşəm, daha böyük və daha bədii bir qapı ola bilər.
Atalar sözündə istifadə olunan "Dəvəçi ilə dost olanın darvazası gen gərək" deyimi darvazanın mənasını daha da genişləndirir. Bu deyim, qonaqpərvərlik və mehribanlığa, dostluğun tələblərinə uyğun davranışa işarə edir. Dəvənin həcmi və ölçüsü nəzərə alınaraq, dəvəçi ilə dost olanın evinin darvazasının geniş olması, qonaqların rahat qarşılanması və sözün geniş mənasında "geniş qəlb"ə malik olmağı simvolizə edir. Beləliklə, "darvaza" sadəcə bir fiziki obyekt deyil, həm də qonaqpərvərlik, açıq ürəklilik və geniş düşüncə tərzinin simvoludur.