Despot (yun. δέσποτης - despótēs - "hökmdar", "sahib", "əmr edən") termini, qədim Yunanıstandan gələn bir söz olaraq, əvvəlcə sadəcə "hökmdar" və ya "əmr edən" mənasını verirdi. Lakin tarixin gedişatında bu sözün mənası əhəmiyyətli dərəcədə dəyişərək, müasir mənasını almışdır.
Bu gün "despot" sözü, qanun və ədalətdən tamamilə asılı olmayan, özünün şəxsi istəkləri və əhvali-ruhiyyəsinə əsasən dövləti idarə edən, zülmkar və müstəbid bir hökmdarı ifadə edir. Despotun hakimiyyəti mutləqdir; o, qanunların üstündədir və öz səlahiyyətlərindən istədiyi kimi, məsuliyyətsiz şəkildə istifadə edir. Xalqın iradəsi və hüquqları onun üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Onun hökmranlığı qorxu və zorakılıq üzərində qurulmuşdur.
Despot hökmdarlığının əlamətləri arasında özbaşınalıq, ədalətsiz davranış, insan haqlarının pozulması, siyasi repressiyalar, məhdudiyyətlər və qərarsızlığın hökm sürməsi göstərilə bilər. Tarix boyu bir çox despotik hökmdarların qəddarlığı və xalqına qarşı etdikləri ədalətsiz davranışlar nəticəsində milyonlarla insan əziyyət çəkib.
Maraqlı bir məqam odur ki, "despot" sözü bəzən, mütləq hakimiyyət sahibi olan, amma hökmdarlığını nisbətən ədalətli şəkildə həyata keçirən hökmdarlar üçün də istifadə edilə bilər. Lakin bu, sözün əsl mənasını kölgədə qoyur və despotun əsas xüsusiyyəti olan zülm və özbaşınalıq elementlərini nəzərə almır. Belə hallarda, "mütləq hökmdar" və ya "avtokrat" kimi daha dəqiq terminlərdən istifadə etmək daha düzgündür.
Nəticə olaraq, "despot" sözü, qanunsuzluq, zülm və özbaşınalıq üzərində qurulmuş bir hakimiyyət formasını ifadə edir və tarixin qaranlıq səhifələrində despotik hökmdarların yaratdığı əziyyətlərin acı təcrübəsini xatırladır.