Detektiv sözü ingilis dilindən (özü də latınca köklərə malik olan) gəlmişdir və əslində "casus" mənasını verən bir söz deyil. Hərçənd detektiv romanlarının süjet xətləri tez-tez casusluq elementlərini özündə ehtiva etsə də, detektiv daha geniş və spesifik bir anlayışı ifadə edir.
Detektiv, cinayət hadisəsinin araşdırılması və həll edilməsi ilə məşğul olan şəxs deməkdir. Bu şəxs mütləq peşəkar bir detektiv, polis və ya istintaqçı ola bilər, həmçinin həvəskar bir detektiv, hekayənin qəhrəmanı da ola bilər. Onlar, əsasən, məntiqi təfəkkür, müşahidə qabiliyyəti və deduktiv əqli istifadə edərək sirli hadisələri həll edirlər.
Detektiv əsərləri (romanlar, filmlər, seriallar və s.) isə əsasən bir cinayətin, sirrin və ya qəribə bir hadisənin araşdırılmasına və həllinə həsr olunmuş ədəbi və ya kino əsərləridir. Bu əsərlərdə, adətən, zehni qabiliyyətləri yüksək olan bir detektiv, əsərin mərkəzində yer alaraq, ipuçlarını toplayır, şübhəliləri araşdırır və nəhayət həqiqəti aşkara çıxarır. Bu əsərlərin oxucuları və izləyiciləri, həqiqətin aşkarlanmasını detektivlə birgə axtarır və bu prosesdə məntiqi düşüncə və deduktiv əqlin əhəmiyyətini dərk edirlər.
Beləliklə, "detektiv" sözünün mənası sadəcə "casusların macəralarını təsvir edən əsər" kimi qısaca ifadə edilməməlidir. Daha doğrusu, bu, məntiqi əsaslanan araşdırma, sirr həlli və cinayətin açıqlanması prosesini əks etdirən bir janr və ya peşə adını ifadə edir.