Deyişmə sözü Azərbaycan dilində geniş mənada istifadə olunan bir termindir və sadəcə "mübahisə" kimi tərcümə edilməsi onun zəngin mənasını tam əks etdirmir. Lüğətlərdə əsasən "mübahisə, sözləşmə, söyüşmə, höcətləşmə, dalaşma" kimi təriflənsə də, deyişmənin mahiyyəti daha mürəkkəb və çoxşaxəlidir.
Deyişmə, iki və ya daha çox tərəf arasında fikir ayrılığına, rəqabətə və ya qarşıdurmaya əsaslanan bir ünsiyyət formasıdır. Bu, sadəcə səs-küylü bir dalaşma olmaya da bilər. Deyişmə, həm səssiz bir mübahisə, həm də şiddətli bir münaqişə ola bilər. Bu, arqumentlərin, əks-əksidəli düşüncələrin, habelə emosional ifadələrin, hətta təhqirlərin və hədələrin ifadə edildiyi bir prosesdir. Deyişmənin səviyyəsi və intensivliyi iştirakçıların şəxsiyyətləri, mövzunun əhəmiyyəti və ümumi kontekstdən asılı olaraq dəyişir.
Məsələn, iki dost arasında maraqlı bir mövzu ətrafında gedən canlı mübahisə də deyişmə adlandırıla bilər. Lakin eyni zamanda, ailə üzvləri arasında qarşılıqlı hörmətə zidd olan kəskin bir mübahisə də deyişmənin bir növüdür. Beləliklə, "dəyişmə" sözü kontekstdən asılı olaraq müxtəlif emosional yüklər daşıyır və həm konstruktiv, həm də destruktiv nəticələrə səbəb ola bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "dəyişmə" sözünün "dəyiş" felindən törədiyi və fikir, düşüncə, vəziyyət və ya mövqelərin dəyişməsi, ziddiyyətə yol açması mənasını daşıdığını görə bilərik. Beləliklə, deyişmənin əsasında iki və ya daha çox müxalif mövqenin bir-birinə qarşı çıxması durur.
Əlisəfanın iki qardaşın çəkişməsini və deyişməsini gözləməsi nümunəsində, "deyişmə" sözü gərginliyin, qarşıdurmanın və potensial münaqişənin gözlənilən bir hal olduğunu göstərir. Bu, sadəcə səs-küylü bir mübahisə deyil, daha çox iki qardaş arasındakı münasibətlərin gərginliyinin bir təzahürüdür.