Dəfinə (ər. خزينة - xəzinə) sözü, ən geniş mənasında, yer altında və ya başqa gizli yerlərdə saxlanılmış qiymətli əşyaların, xüsusilə də qızıl, gümüş, qiymətli daşlar və ya başqa qiymətli əşyaların yığılımını bildirir. Sadəcə basdırılmış bir qutu pulu deyil, əcdadların miras qoyduğu, tarixi və mədəni əhəmiyyət daşıya biləcək bir çox əşyanın birlikdə toplanmasıdır. Bu, bir xəzinənin sadəcə maddi dəyərindən daha çox mənaya malik olduğunu göstərir.
Dəfinənin mahiyyəti gizlilikdədir. O, sadəcə qiymətli əşyaların yığılımı deyil, həm də bu əşyaların gizlədilməsi, sahibinin onları müəyyən bir səbəbdən kənar gözlərdən qoruması ilə bağlıdır. Bu səbəblər müxtəlif ola bilər: müharibə, təqib, ölüm təhlükəsi və ya sadəcə gələcək nəsillər üçün miras qoymaq istəyi. Beləliklə, dəfinə sadəcə maddi bir konsepsiya deyil, həm də tarixin, insan həyatının, qorxu və ümidlərin təcəssümüdür.
Ədəbiyyatda dəfinə mövzusu geniş yer tutur. Şərq ədəbiyyatında, xüsusilə də əfsanə və nağıllarda dəfinələr gizli xəritələr, sirli işarələr, sehrli varlıqlar və əlbəttə, sərgüzəştlərlə əlaqələndirilir. Heydərbaba şeirindəndə göstərildiyi kimi, dəfinə yalnız maddi var-dövlət deyil, həm də əfsanəvi bir aura ilə əhatə olunmuş bir anlayışdır. "Heydərbaba, səndə dəfinələr var; Dağlar vədiəsi xəzinələr var…" misrası bu fikri gözəl ifadə edir. Burada dəfinə, sadəcə gizli bir xəzinə kimi yox, həm də torpağın, təbiətin gizlətdiyi qiymətli bir şey, bir sır kimi təqdim olunur.
Beləliklə, dəfinə anlayışı sadə bir lüğət mənasından daha çox şey ifadə edir. O, bir mif, bir əfsanə, bir sirr və eyni zamanda, keçmişlə gələcək arasında bir körpüdür. Həm də gizli istəklərin, arzuların, qorxuların və ümidlərin simvoludur.