Təqib (ər. təqīb) - İzinə düşmə, ardınca getmə, addımbaaddım dalına düşmə, izləmə kimi mənaları özündə birləşdirən bir sözdür. Əsasən birisinin və ya bir şeyin ardınca fasiləsiz olaraq getmə, onu izləmə, hərəkətlərini müşahidə etmə və ya ondan geri qalmaq fikri ilə əlaqəlidir. Bu mənada, “təqib” həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər.
Fiziki təqib: Bir insanın, heyvanın və ya əşyanın ardınca qaçmaq, onu izləmək, yaxınlığında olmaq, əldə etmək məqsədi ilə ardınca getmək, məsələn, “O, qaçan oğrunun təqib etdi.”, “Qurd maralı təqib edirdi.” kimi ifadələrdə olduğu kimi. Burada təqib hərəkət olaraq konkret bir fəaliyyəti bildirir.
Məcazi təqib: “Təqib” sözü həmçinin məcazi mənada, bir hadisənin, vəziyyətin, fikrin davamlı olaraq davam etməsi, insanı narahat etməsi mənasında da işlədilə bilər. Məsələn, “Onu uğursuzluqlar təqib edir.”, “Qorxu onu hər yerdə təqib edirdi.”, “Onu keçmişinin xatirələri təqib edir.” kimi ifadələrdə olduğu kimi. Burada təqib bir hərəkət yox, insanı narahat edən bir vəziyyət və ya hadisə kimi təsvir olunur.
Etimalogiyası: Sözün kökü ərəb dilindəki "təqīb" (تَقِيب) feilindən götürülmüşdür. Bu feil "ardınca getmək", "izləmək", "davam etmək" mənalarını verir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir və əsasən klasik ədəbiyyatda geniş istifadə olunmuşdur.
Sintaktik funksiyası: Cümlədə feil kimi, mənsub kimi, və ya zərf kimi işlənə bilər. Məsələn:
- Feil: O, düşməni təqib etdi.
- Mənsub: Təqib nəticəsində oğru tutuldu.
- Zərf: O, qaçaraq təqibdən qaçdı.
Sinonimləri: İzləmə, ardınca düşmə, ovlama, tə'qib, (məcazi mənada) əzab vermək, narahat etmək.
Antonimləri: Qovma, tərk etmə, buraxma.